Một nghiên cứu về tổ chức mạng lưới chức năng quy mô lớn của não, do các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Tuổi thọ Vital (CVL) dẫn đầu, đã xác định được một dấu ấn sinh học mới của bệnh Alzheimer. Phát hiện được công bố trực tuyến trên tạp chí Nature Aging, mô tả mức độ của sự suy giảm trong tổ chức mạng lưới não trước sự suy giảm nhận thức ở người lớn tuổi. Các nhà nghiên cứu cũng khám phá ra rằng sự suy giảm mạng lưới não bộ nhiều hơn ở những người không có trình độ đại học, cho thấy rằng những khía cạnh trong môi trường của một cá nhân có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa não.

Phó giáo sư Gagan Wig - Giám đốc Phòng thí nghiệm CVL, tại Đại học Texas ở Dallas-Hoa Kỳ, cho biết: "Điều thú vị về nghiên cứu này là chúng tôi đã xác định được một phép đo chức năng não có vẻ nhạy cảm với sự tiếp xúc với môi trường trong quá khứ và hiện tại của một cá nhân trong thời kỳ trưởng thành. Tổ chức mạng lưới não đó cũng có liên quan duy nhất đến tiên lượng về chứng sa sút trí tuệ. Khả năng kết hợp biện pháp này với các dấu hiệu khác về nguy cơ và bệnh lý của bệnh Alzheimer trong môi trường lâm sàng”.

Những người lớn tuổi có trình độ học vấn thấp hơn có nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ cao hơn. Nhưng không rõ tại sao một số lại có nhiều khả năng bị sa sút trí tuệ hơn những người khác. Kết quả từ nghiên cứu này làm sáng tỏ một dấu hiệu sinh học quan trọng của sự suy giảm lâm sàng bằng cách chỉ ra rằng quỹ đạo của tổ chức mạng lưới não của một người thay đổi tùy theo trình độ học vấn của họ và là một chỉ số duy nhất về sức khỏe của lão khi lão hóa.

Tiến sĩ Micaela Chan cho biết:"Chúng tôi đã nghiên cứu phương pháp tổ chức mạng lưới não trong một thời gian dài và biết rằng nó thay đổi liên quan đến tuổi tác và khả năng nhận thức, nhưng chúng tôi không chắc nó thay đổi như thế nào theo thời gian ở mọi người”. 

Nghiên cứu đã phân tích dữ liệu về những người trưởng thành trong độ tuổi từ 40 đến 80, họ được quét từ hai đến năm lần MRI và nhiều lần khám lâm sàng (lần sau lên đến 10 năm sau lần chụp MRI cuối cùng). Các nhà nghiên cứu đã xem xét mối quan hệ giữa trình độ học vấn của người tham gia và những thay đổi trong tổ chức mạng lưới não bộ theo thời gian, đồng thời tính toán nhân khẩu học và các biện pháp khác nhau về sức khỏe và bệnh lý.

Thay đổi mạng lưới não được đánh giá liên quan đến quỹ đạo của sự suy giảm lâm sàng. Trong khi có những yếu tố dự báo khác đã biết về sự phát triển của bệnh Alzheimer, chẳng hạn như di truyền và bệnh lý, không phải tất cả những người có nguy cơ di truyền hoặc thậm chí sự hiện diện của bệnh lý đều biểu hiện các triệu chứng của chứng sa sút trí tuệ. Tuy nhiên, mức độ thay đổi mạng lưới não bộ được quan sát trong nghiên cứu này độc lập với những dấu hiệu rủi ro khác đã biết.

Quan trọng hơn, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng mối quan hệ giữa suy giảm mạng lưới não và suy giảm nhận thức được quan sát thấy không liên quan đến trình độ học vấn của một cá nhân, và có nhiều khía cạnh cụ thể hơn trong môi trường của một cá nhân làm thay đổi tổ chức mạng lưới của não.

Tiến sĩ Micaela Chan nói: "Chúng tôi sử dụng trình độ học vấn như một chỉ số về môi trường của một cá nhân vì nó đại diện cho những thứ như khả năng tiếp cận các nguồn lực và hành vi sức khỏe; mặc dù nó là một thước đo thô, nhưng nó dự đoán rất nhiều kết quả quan trọng trong cuộc sống". Thiết lập mối liên hệ giữa trình độ học vấn và những thay đổi cụ thể của não khi lão hóa không chỉ là một bước quan trọng để hiểu các yếu tố quyết định môi trường gây ra bệnh não mà còn có thể dẫn đến việc khám phá và kết hợp tổ chức mạng lưới não như một dấu ấn sinh học về sức khỏe não bộ.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2021-11-biomarker-alzheimer-disease.html, 19/11/2021