Bệnh cúm gia cầm (AI) do vi rút H5N1 thể độc lực cao (Highly Pathogenic Avian Influenza Virus - HPAIV) là một bệnh nguy hiểm gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi gia cầm và đe dọa tới sức khỏe của cộng đồng.

Từ năm 2006 - 2011, bắt đầu từ đề tài độc lập cấp nhà nước “Nghiên cứu xây dựng qui trình sản xuất vắc xin cúm A/H5N1 cho gia cầm” do Viện công nghê sinh học chủ trì, tiếp theo đến dự án “Sản xuất thử nghiệm vắc xin cúm A/H5N1 nhũ dầu để phòng chống bệnh cho gia cầm” do Công ty thuốc thú y TW - NAVETCO chủ trì và thực hiện, đến nay chúng ta đã sản xuất thành công vắc xin cúm gia cầm H5N1 vô hoạt nhũ dầu đạt chất lượng về: vật lý, vô trùng, an toàn và hiệu lực và vắc xin đã chính thức được Bộ Nông nghiệp & PTNT, Cục thú y cho phép sản xuất và sử dụng theo quyết định số 04/QLT-SX 12 với số đăng ký TW II-137 từ năm 2012.

Kết quả nghiên cứu của đề tài “Nghiên cứu sản xuất vắc xin vô hoạt nhũ dầu phòng bệnh cúm A/H5N1 cho gia cầm do các biến chủng mới gây ra tại Việt Nam” thuộc dự án ”Công nghệ sản xuất vắc xin cúm A/H5N1 cho gia cầm” đã chứng minh vắc xin Navet-Fluvac 2 có phổ hoạt động rộng, chống lại hầu hết các biến chủng của vi rút cúm A/H5N1 đã xuất hiện và lưu hành ở nước ta, cũng như vi rút cúm A/H5N6.

Để cung cấp thêm các thông tin khoa học, trên cơ sở đó làm hoàn thiện thêm qui trình gữi giống, qui trình sản xuất, qui trình kiểm nghiệm và sử dụng, nhằm nhanh chóng đưa vắc xin này vào sản xuất ở qui mô công nghiệp, cung cấp cho người chăn nuôi một vắc xin cúm gia cầm có chất lượng tốt với phổ hoạt động rộng để phòng bệnh cúm gia cầm cho đàn gia cầm nuôi ở nước ta; Được sự phê duyệt của Bộ Khoa học và Công nghệ, nhóm nghiên cứu do Cơ quan chủ trì Công ty Cổ phần thuốc thú y trung ương Navetco cùng phối hợp với Chủ nhiệm đề tài TS. Trần Xuân Hạnh thực hiện đề tài ”Hoàn thiện qui trình sản xuất vác xin vô hoạt nhũ dầu quy mô công nghiệp phòng chống bệnh cúm A/H5N1 cho gia cầm do các biến chủng mới gây ra tại Việt Nam”.

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

- Giống vi rút vác xin chủng NIBRG-14 và CDC-30 bảo tồn được các đặc tính sinh hoặc và tính kháng nguyên đến tháng thứ 9 (giới hạn theo dõi) khi bảo quản ở - 80oC và giống được đánh giá đủ tiêu chuẩn để sản xuất giống cung cấp cho sản xuất vác xin cúm gia cầm.

- Sử dụng phương pháp bằng máy để gây nhiễm phôi trứng và thu hoạch nước trứng không những tiết kiệm được thời gian thực hiện, mà còn giảm nguy cơ tạp nhiễm trong quá trình sản xuất. Phương pháp này được chứng minh có ưu thế khi áp dụng sản xuất ở qui mô công nghiệp.

- Đã sản xuất thành công 3 lô vác xin Navet-Fluvac 2, với tổng số 1545600 liều. Vác xin đạt các tiêu chuẩn về: Vật lý, an toàn và hiệu lực. Kiểm nghiệm hiệu lực dùng gà bằng phương pháp công cường độc cho kết quả 100 % gà miễn dịch của 3 lô được bảo hộ và 100% gà đối chứng chết. Đánh giá bằng phương pháp thử thách cường độc với các biến chủng vi rút cúm A/H5N1 và cúm A/H5N6 thể độc lực cao từ 3 lô vắc xin thử nghiệm ghi nhận: Tỷ lệ bảo hộ của gà biến động từ 88,6% - 100%; Vịt từ 94,3% - 100%; Ngan từ 97,1 - 100%; Cút (tiêm một mũi) từ 83,9% - 93,3% và cút (tiêm 2 mũi) từ 84,3% - 100%.

- Có thể dùng 1 trong 3 phương pháp: Phương pháp dựa vào kết quả HI; Phương pháp công cường độc và Phương pháp xác định PD50 đều để đánh giá hiệu lực của vắc xin cúm gia cầm Navet-Fluvac 2. Lô vắc xin cúm gia cầm Navet-Fluvac 2 được cho là đạt yêu cầu, nếu: i/ Gà tiêm vắc xin có ít nhất 80% có đáp ứng kháng thể xác định bằng kỹ thuật HI và có hiệu giá HI trung bình (GMT) ≥3log2. (Hoặc) ii/ Gà lô tiêm vắc xin được thử thách cường độc với vi rút cúm A/H5N1 thể độc lực cao clade 2.3.2.1C và có kết quả: Lô miễn dịch bảo hộ ≥80% và lô đối chứng chết ít nhất ≥ 80%; (Hoặc) iii/Lô vắc xin có giá trị PD50 đạt ít nhất ≥4 PD50.

- Vắc xin Navet-Fluvac 2 đạt tính an toàn và hiệu lực khi sử dụng phòng bệnh cho gà, vịt, ngan, cút nuôi trong điều kiện sản xuất. Sau khi tiêm phòng bằng vắc xin Navet-Fluvac 2, được đánh giá đạt yêu cầu khi 75% gia cầm có đáp ứng kháng thể và ≥80 % số mẫu có đáp ứng kháng thể đạt hiệu giá HI ≥3log2 và HI trung bình đạt ≥ 3 log2. Trong điều kiện thực tế, khi đánh giá hiệu quả phòng bệnh của vác xin sau khi tiêm phòng cần thiết phải nên kết hợp giữa kiểm tra về huyết thanh học kết hợp với quan sát đánh giá lâm sàng của toàn đàn.

- Vác xin đã được Trung tâm kiểm nghiệm thuốc thú y TW 1 kiểm nghiệm đạt các tiêu chuẩn về: Vô trùng, an toàn và hiệu lực. Và căn cứ trên kết quả khảo nghiệm đã đưa ra kết luận: Vác xin cúm gia cầm H5N1 vô hoạt nhũ dầu Navet-Fluvac 2 do công ty CP thuốc thú y TW NAVETCO sản xuất có tính an toàn khi sử dụng cho gà, ngan, vịt, cút và tạo được miễn dịch chống các biến chủng của vi rút cúm A/H5N1 clade 2.3.2.1C; clade 1.1 và cúm A/H5N6 clade 2.3.4.4b.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 16478/2019) tại Cục Thông tin KH&CN Quốc gia.

Đ.T.V (NASATI)