Từ năm 2015 đến năm 2018, TS. Nguyễn Thị Phương Liên cùng các cộng sự tại Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật đã thực hiện đề tài: “Phân tích mối quan hệ tiến hóa của các loài ong xã hội bắt mồi thuộc phân giống Polistes (Polistella) (Hymenoptera: Vespidae: Polistinae) sử dụng dữ liệu hình thái và sinh học phân tử”.

Mục tiêu của đề tài nghiên cứu này là đưa ra được những phân tích làm sáng tỏ mối quan hệ tiến hóa giữa các loài trong phân giống Polistes dựa trên những nghiên cứu về đặc điểm hình thái và dữ liệu sinh học phân tử, từ đó dựa trên nguồn gốc đơn phát sinh để tu chỉnh các nhóm loài đã được phân chia từ trước. Đề tài cũng nhằm đến việc thiết lập khóa phân loại cho tất cả các loài được đưa vào nghiên cứu thuộc phân giống này.

Một số kết quả của đề tài:

- Đã điều tra, khảo sát và thực địa thu thập mẫu vật tại các khu bảo tồn (KBT), vườn quốc gia (VQG) và các khu vực lân cận các KBT và VQG này ở các tỉnh nước ta như Cao Bằng, Lào Cai, Thái Nguyên, Kon Tum. Ngoài ra, đề tài đã kết hợp với một số đề tài khác đi thực địa thu thập mẫu vật nhằm phục vụ cho mục đích nghiên cứu của đề tại tại các tỉnh miền Bác như Hà Giang, Cao Bằng, Thanh Hóa, miền trung như Thừa Thiên Huế, Quảng Nam và một số tỉnh thuộc khu vực tây Nguyên như Gia Lai, Kon Tum. Bằng các phương pháp thu mẫu khác nhau như bẫy đèn, vợt tay, thu bắt tổ, tổng số có khoảng 500 mẫu vật của các loài ong xã hội được thu thập từ các chuyển thực địa. Tổng số có 19 tổ của các loài thuộc giống Polistes đã được thu thập.

- Đã xử lý, phân tích gần 650 mẫu vật, bao gồm những mẫu vật mới thu thập được từ các chuyến thực địa trên và mẫu vật đã được thu thập từ trước, được lưu giữ tại Phòng Sinh thái côn trùng - Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật.

- Tổng số đã có 5 loài mới thuộc phân giống Polistella của giống Polistes được mô tả cho khoa học: Polistes adsimilis Nguyen & Carpenter, 2015; Polistes brunus Nguyen & Carpenter, 2017; Polistes communalis Nguyen, Vu & Carpenter, 2017; Polistes tenebris Nguyen & Lee, 2017; và Polistes chuyangsin Nguyen & Nguyen, 2018.

- Lần đầu tiên trên thế giới, đã xây dựng cây tiến hóa của 38 loài thuộc phân giống Polistella dựa trên dữ liệu của gen COI và 16S. 51 đặc điểm hình thái của 66 loài thuộc phân giống Polistella đã được sử dụng cho việc phân tích để thiết lập cây tiến hóa của các loài trong nhóm này, cùng với đó là đặc điểm của 11 loài ngoài nhóm.

- Đã thiết lập khóa phân loại cho các loài thuộc nhóm Stenopolistes và stigma cũng như cho tất cả các loài thuộc phân giống Polistella của giống Polistes ở Việt Nam, bao gồm 27 loài

Nhìn chung, kết quả nghiên cứu phản ánh được mục tiêu và nội dung của đề tài nghiên cứu. Tuy nhiên, kết quả phân tích cây phát sinh được đưa ra dựa trên các đặc điểm hình thái của nhóm loài này cần được hoàn thiện và công bố trong thời gian gần nhất.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 15154) tại Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.

N.P.D (NASATI)