Tối 20/1/2022 tại Hà Nội đã diễn ra lễ trao giải thưởng khoa học và công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture lần thứ nhất. Tham dự lễ trao giải có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh; Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến; lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương; đại diện các đại sứ quán, tổ chức quốc tế tại Việt Nam và các nhà khoa học xuất sắc của Việt Nam và thế giới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại lễ trao Giải thưởng VinFuture

Lễ trao Giải thưởng VinFuture là hoạt động chính trong Tuần lễ Khoa học VinFuture, diễn ra từ ngày 18 đến 21/1/2022 tại Hà Nội. Chuỗi sự kiện mang tầm cỡ quốc tế, quy tụ các nhà khoa học kiệt xuất của thế giới tới Việt Nam để cùng chung tay thúc đẩy sứ mệnh phụng sự nhân loại một cách thiết thực và hiệu quả.

Các đại biểu tham dự lễ trao Giải thưởng VinFuture

Giải thưởng khoa học và công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture là một trong những giải thưởng khoa học và công nghệ thường niên có giá trị lớn trên thế giới, được trao bởi Quỹ VinFuture, ra mắt tháng 12/2020, do ông Phạm Nhật Vượng - Chủ tịch Tập đoàn Vingroup và phu nhân sáng lập. Hệ thống giải thưởng gồm có: Giải thưởng Chính (VinFuture Grand Prize) trị giá 3 triệu USD (khoảng 70 tỷ đồng); 03 Giải đặc biệt (mỗi giải 500.000 USD - khoảng 11,5 tỷ đồng) gồm Giải thưởng cho nhà khoa học nữ, Giải thưởng cho các nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển và Giải thưởng cho các nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới. Giải thưởng VinFuture được xét duyệt nghiêm túc, trách nhiệm bởi 2 Hội đồng độc lập với thành viên là các nhà khoa học, nhà phát minh, chuyên gia uy tín ở nhiều lĩnh vực trên thế giới. Đây thực sự là tín hiệu tích cực của một giải thưởng lớn và uy tín.

Theo thông báo của Hội đồng Giải thưởng VinFuture, ngay trong năm đầu tiên, VinFuture đã tiếp nhận gần 600 dự án đến từ hơn 60 quốc gia và 6 châu lục. Trong đó, gần 100 dự án đến từ các nhà khoa học nằm trong top 2% được trích dẫn nhiều nhất thế giới và nhiều người trong số đó đã từng nhận được các giải thưởng cao quý như Nobel, Breakthrough, Giải Tang, Giải Japan Prize… Các dự án đã trải qua nhiều vòng xét duyệt bởi 12 thành viên của Hội đồng Sơ khảo và sau đó là 11 thành viên của Hội đồng Giải thưởng. Giáo sư Richard Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture, khẳng định: VinFuture đã giải quyết hai vấn đề lớn là trau dồi và nuôi dưỡng đổi mới sáng tạo. Thông qua việc nâng cao nhận thức về những đột phá trong khoa học và công nghệ, chúng ta có thể phá bỏ các rào cản, tạo sự chú ý cho những phát triển mới và truyền cảm hứng cho các thế hệ tương lai. Điều này có thể hiểu rằng, việc ghi nhận những thành tựu khoa học tại các giải thưởng như VinFuture sẽ giúp thúc đẩy sự đa dạng trong cộng đồng khoa học và mở rộng cơ hội tiếp cận của nhiều đối tượng trong khoa học và công nghệ.

Chủ tịch Hội đồng giải thưởng VinFuture, Giáo sư Sir Richard Henry Friend phát biểu tại buổi lễ

Phát biểu tại Lễ trao giải, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hoan nghênh, đánh giá cao và ghi nhận Tập đoàn Vingroup đã nỗ lực trong việc xây dựng và phát triển Quỹ VinFuture - Quỹ hoạt động phi lợi nhuận được sáng lập bởi Chủ tịch Tập đoàn Vingroup và phu nhân nhằm tôn vinh giá trị của khoa học công nghệ trên phạm vi toàn cầu. Thủ tướng khẳng định, hai năm qua, nhất là trong thời khắc khó khăn nhất của dịch bệnh, cả nhân loại đã đặt niềm tin, hy vọng và trông chờ vào các nhà khoa học để tìm ra vaccine, thuốc chữa, phòng, chống COVID-19. Vaccine được ví như là "lá chắn thép" của nhân loại để vượt qua đại dịch COVID-19. Cả thế giới biết ơn, ngưỡng mộ các nhà khoa học - những người đã thực hiện sứ mệnh cao cả của mình. Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, trong lịch sử phát triển của loài người, phát minh của những nhà khoa học đã làm thay đổi thế giới. Trong hành trình gian nan đam mê nghiên cứu, khát vọng cống hiến cho nhân loại, đã có nhiều nhà khoa học phải gánh chịu những hậu quả nặng nề trong khi tiến hành các thử nghiệm khoa học. Thủ tướng chia sẻ sự gian nan, vất vả, hy sinh quên mình của các nhà khoa học và còn những khó khăn, thách thức khác không thể cân đong, đo đếm được. Theo Thủ tướng Chính phủ, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều rất chú trọng phát triển khoa học công nghệ, đặc biệt là các nghiên cứu khoa học có tính ứng dụng cao, góp phần mang lại hạnh phúc, ấm no cho nhân dân.

Thủ tướng nhấn mạnh, việc tôn vinh những công trình đoạt giải thưởng là tôn vinh những giá trị khoa học đóng góp cho nhân loại, tôn vinh những nhà khoa học đã ngày đêm nghiên cứu bằng trí tuệ vượt trội, trái tim nhiệt huyết và khát vọng cống hiến cho loài người. Tại Việt Nam, phát triển khoa học công nghệ được xác định là quốc sách hàng đầu, là một đột phá chiến lược để phát triển kinh tế - xã hội. Phát triển nhanh và bền vững dựa chủ yếu vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nhà nước đang đẩy mạnh thiết kế cơ chế, chính sách nhằm cụ thể hóa đường lối của Đảng, thúc đẩy huy động nguồn lực đổi mới sáng tạo để doanh nghiệp, xã hội và nhân dân vào cuộc, đưa khoa học và công nghệ thực sự trở thành mục tiêu, động lực quan trọng, góp phần phát triển đất nước hùng cường và thịnh vượng; xác định mỗi người dân là chủ thể, là người thực hiện và thụ hưởng chính sách đổi mới sáng tạo. Đồng thời, việc thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn là chủ trương lớn để thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với cộng đồng quốc tế trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay. Việt Nam luôn trân quý, tôn vinh các nhà khoa học chân chính, đóng góp cho sự phát triển nhanh, bền vững của nhân loại.

Tại buổi lễ, Ban Tổ chức đã công bố, vinh danh và trao giải thưởng dành cho “Nhà khoa học nữ” cho Giáo sư Zhenan Bao, người Mỹ gốc Trung Quốc với công trình nghiên cứu các vật liệu điện tử hữu cơ có đặc tính của da người. Zhenan Bao nghiên cứu về da điện tử siêu co giãn như da thật, có thể tự phân hủy, tự chữa lành vết thương, cấy được vào cơ thể người. Bà phát triển bán dẫn công nghệ cao có thể bắt chước như da thật, cảm giác đau đến não.

Giải cho nhà khoa học từ nước đang phát triển được trao cho hai vợ chồng nhà khoa học từ Nam Phi, bà Salim Abdool Karim và ông Quarraisha Abdool Karim, với phát minh gel có chứa dược chất Tenofovir - sản phẩm dành cho phụ nữ có tác dụng kháng virus HIV. Thử nghiệm lâm sàng đã mang lại kết quả đột phá. Thuốc kháng virus có chứa dược chất như gel tenofovir giúp ngăn ngừa lây nhiễm HIV qua đường tình dục. Nghiên cứu này đã mang lại bằng chứng đầu tiên cho phương pháp mới trong việc ngăn ngừa HIV, dự phòng trước phơi nhiễm.

Giải thưởng cho các nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới thuộc về Giáo sư Omar Yaghi, người Mỹ gốc Jordan, với công trình tiên phong khám phá ra vật liệu khung cơ-kim (MOFs). Đây là nhóm vật liệu mới được làm từ kim loại và các hợp chất hữu cơ, mang lại bước tiến mới trong cuộc cách mạng trong hóa học khi có nhiều ứng dụng tiềm năng trong việc hỗ trợ quá trình chuyển đổi khí phát thải carbon, lọc nước, lọc không khí, xúc tác và cảm biến.

Đặc biệt, thay mặt Ban Tổ chức, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã trao Giải thưởng Chính (VinFuture Grand Prize) cho ba nhà khoa học Katalin Kariko, Drew Weissman (Mỹ) và Pieter Cullis (Canada) với công nghệ mRNA, mở đường tạo ra các loại vaccine ngăn ngừa COVID-19 hiệu quả. Giải thưởng chính VinFuture đánh giá cao công trình nghiên cứu nền tảng với hai thành tố chính tạo nên vaccine mRNA là lõi mRNA biến đổi và vỏ bọc nano lipid hiệu quả, để ổn định và tăng hoạt tính của mRNA. Dựa trên thành tựu của các nhà khoa học trong nhiều năm nghiên cứu, vaccine mRNA phòng chống Covid-19 đã được phát triển trong thời gian kỷ lục, bảo vệ hàng trăm triệu người, không chỉ giúp nhân loại ứng phó Covid-19 mà còn mở ra cơ hội điều trị ung thư, bệnh tim, các bệnh truyền nhiễm khác. Hàng tỷ người trên thế giới đã được thụ hưởng thành quả của nghiên cứu này, được bảo vệ an toàn. Nền kinh tế của hàng loạt quốc gia nhờ đó không chìm sâu trong khủng hoảng.

Phát biểu tại buổi lễ, chủ nhân các giải thưởng bày tỏ xúc động và vinh dự được nhận giải thưởng quý giá này. Họ cho rằng, Giải thưởng VinFuture là ý tưởng thực sự tốt đẹp, với thông điệp mạnh mẽ, thể hiện tầm nhìn và sự hào phóng của sáng lập viên cũng như đất nước Việt Nam với mong muốn có được một thế giới tốt đẹp hơn.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã trao Giải thưởng Chính (VinFuture Grand Prize) cho ba nhà khoa học Katalin Kariko, Drew Weissman (Mỹ) và Pieter Cullis (Canada) với công nghệ mRNA.

Giải Đặc biệt dành cho “Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới” được trao cho Giáo sư Omar Yaghi người Mỹ gốc Jordan

Giải Đặc biệt thứ hai dành cho “Nhà khoa học nữ” đã được trao cho Giáo sư Zhenan Bao

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh và Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến trao “Giải thưởng cho các nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển” cho hai vợ chồng nhà khoa học người Nam Phi, Salim Abdool Karim và Quarraisha Abdool Karim

P.A.T (tổng hợp)