210Pb là một trong những đồng vị phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên, thuộc chuỗi phân rã phóng xạ 238U. Trong sol khí 210Pb chủ yếu được sinh ra từ khí trơ phóng xạ 222Rn, đây cũng là sản phẩn trong chuỗi phân rã của 238U. Liều hiệu dụng hàng năm sinh ra do 210Pb không cao chỉ vài chục µSv nhưng nó được sử dụng khá phổ biến trong nghiên cứu môi trường như xác định tuổi trầm tích, tốc độ rơi lắng, thời gian lưu trú của sol khí, quá trình vận chuyển khí quyển. Vì vậy việc xây dựng quy trình xác định nồng độ 210Pb trong sol khí là cần thiết.

Nhóm nghiên cứu do Cơ quan chủ quản Viện Khoa học và Kỹ thuật Hạt nhân cùng phối hợp với chủ nhiệm đề tài ThS. NCV. Dương Đức Thắng với mục tiêu: Xây dựng quy trình xác định nồng độ hoạt độ của 210Pb trong mẫu sol khí và mật độ của 210Pb trong mẫu rơi lắng, xác định tốc độ rơi lắng của 210Pb.

Trước đây một đề tài cấp bộ “Nghiên cứu định lượng mức độ ô nhiễm trong trầm tích biển ở vịnh Hạ Long bằng kỹ thuật hạt nhân” của tác giả Nguyễn Quang Long và cộng sự - Viện Khoa học và Kỹ thuật Hạt Nhân tiến hành trong 2 năm từ năm 2011 đến năm 2013 đã tiến hành khảo sát phóng xạ 210Po và 210Pb trong mẫu trầm tích biển, tuy nhiên quy trình xác định hoạt độ phóng xạ 210Pb trong mẫu sol khí, mẫu rơi lắng khô và rơi lắng ướt vẫn chưa được thiết lập.

Với lý do ở Việt Nam chưa có số liệu nào của 210Pb trong mẫu sol khí, rơi lắng. Vì khi nghiên cứu nguyên tố phóng xạ 210Pb trong môi trường nước biển, sông, hồ thì rất cần có số liệu rơi lắng đóng góp là bao nhiêu từ đó đánh giá được tốc độ rơi lắng theo mô hình nồng độ ban đầu không đổi (Constant Initial Concentration).

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

Nhóm thực hiện đề tài đã xây dựng được hai quy trình đó là: quy trình xác định nồng độ hoạt độ của 210Pb trong mẫu sol khí và quy trình xác định nồng độ hoạt độ của 210Pb trong mẫu rơi lắng, được áp dụng tại phòng thí nghiệm Môi trường thuộc Trung tâm Quan trắc Phóng xạ và Đánh giá tác động Môi trường.

Từ quy trình đã xây dựng, lần đầu tiên ở Việt Nam nhóm thực hiện đề tài đã xác định được nồng độ hoạt độ 210Pb trong không khí theo tuần nằm trong khoảng từ 0,12 mBq.m-3 đến 2,87mBq.m-3 với giá trị trung bình là 0,92 mBq.m-3 và tìm được mật độ độ rơi lắng của 210Pb trong khoảng từ 7,76 Bq.m-2.tháng-1 đến 35,41 Bq.m2.tháng-1 với giá trị trung bình là 19,74 Bq.m-2.tháng-1. Nồng độ hoạt độ cũng như mật độ rơi lắng 210Pb từ không khí có tương quan ngược với các yếu tố khí tượng. Nhiệt độ không khí, lượng mưa và độ ẩm không khí có hệ số tương quan với nồng độ hoạt độ tương ứng là -0,95, -0,58, -0,71 và mật độ rơi lắng tương ứng là -0,89, -0,64, -0,45.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 15330/2018) tại Cục Thông tin KHCNQG.

Đ.T.V (NASATI)