Ở Việt Nam hiện nay đang thực hiện lưu giữ an toàn trên 38.344 mẫu giống của các loài thực vật khác nhau. Trong giai đoạn từ 2011 - 2015 đã tiến hành thu thập được 7.721 mẫu giống của trên 100 loài cây trồng trên cả nước, nhập nội được 231 nguồn gen. Nhân giống  đánh giá được 18.336 lượt mẫu giống, tư liệu hoá được 35.755 bản ghi dữ liệu đăng ký, lai lịch; 46.914 bản ghi dữ liệu mô tả  đánh giá ban đầu của 15.534 mẫu giống  cấp phát 7.038 lượt mẫu giống phục vụ công tác chọn tạo giống, nghiên cứu và giảng dạy. Thực tế đánh giá  khai thác sử dụng nguồn gen trên cho thấy còn thiếu những mẫu giống mang đặc tính quý cần thiết cho công tác tạo giống hiện tại và trong tương lai. V  vậy cần thu thập bổ sung, kết hợp mô tả đánh giá tư liệu hoá và tư vấn cho khai thác, sử dụng. Chú trọng các mẫu giống mang tính trạng quý như nguồn gen bông kháng sâu - rầy, chín sớm, nhằm giảm chi phí vật tư nông nghiệp, công lao động trong sản xuất bông thương phẩm và nguồn gen năng suất, tỷ lệ xơ cao, chất lượng xơ tốt nhằm tăng năng suất, hiệu quả sản xuất bông thương phẩm. Đồng thời cần đẩy mạnh công tác thu thập bảo tồn  khai thác và phát triển nguồn gen cây gai xanh, cây dứa sợi để phát triển ngành sản xuất sợi từ gai xanh và dứa sợi, cung cấp nguyên liệu cho ngành dệt may góp phần tăng giá trị đầu ra  đa dạng hóa sản phẩm và giảm dần việc nhập khẩu bông  sợi tiết kiệm ngoại tệ và chủ động sản xuất bảo đảm ngành Dệt -  May phát triển bền vững.

Xuất phát từ yêu cầu trên, nhóm nghiên cứu do Nguyễn Văn Sơn, Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố đứng đầu đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Bảo tồn và lưu giữ nguồn gen cây bông và cây có sợi”.

Trong thời gian 01 năm thực hiện (01/2017 - 12/2017), nhóm nghiên cứu đã thu được một số kết quả cụ thể như sau:

1. Đã tiến hành thu thập và nhập nội được 7 mẫu giống bông (5 mẫu giống thuộc loài bông  uồi  02 mẫu giống bông Cỏ ; 02 mẫu giống gai  anh thuộc loài Boehmeria nivea L. Gaud và 01 mẫu giống gai xanh thuộc loài Agave sisalana Perrine  đạt yêu cầu so với thuyết minh.

2. Bảo tồn an toàn các nguồn gen hiện có bằng các phương pháp hợp lý như:

- Nhân duy trì và tái tạo hạt cho 500 mẫu giống bông có biểu hiện suy giảm tỷ lệ nảy mầm.

- Bảo quản an toàn nguồn gen hạt cho 2.301 mẫu giống bông trong điều kiện kho lạnh ngắn hạn  nhân và đưa bảo quản cho 07 mẫu giống bông mới thu thập.

- Xây dựng được vườn duy trì nguồn gen và trồng lưu giữ cho 41 mẫu gai xanh hiện có và 02 mẫu mới thu thập; nguồn gen cây dứa sợi 10 mẫu giống hiện có và 01 mẫu mới thu thập.

3. Đã triển khai phục tráng cho 03 mẫu giống bông di thực lâu năm là: CS95, D20-20, D20-22 và đã thu được 90 cây đầu dòng cung cấp cho quá trình phục tráng vụ sau. Phục tráng 01 mẫu giống gai  anh địa phương TH1 và đã thu được 20 cây đầu d ng cung cấp cho quá trình phục tráng vụ sau.

4. Tiến hành đánh giá sơ bộ  chi tiết và tư liệu hoá cho:

 - Đánh giá 7 mẫu giống bông/35 ch  tiêu và đã xác định được: 4 mẫu giống 2175, 2177, 2178, BC-112 có khả năng kháng rầy tốt  ≤ 2 ; 3 mẫu giống bông 2175, 2175, 2178 kháng cao với sâu xanh (mật độ sâu lớn/100 cây 0,0 con 100 cây ; Khối lượng quả lớn  ≥ 5 5 g  gồm 2 mẫu giống  mã số 2177, 2178  ; Tỷ lệ  ơ cao  ≥ 40  : 3 mẫu giống  mã BC-111, 2177 và 2178 ; Xơ dài  ≥ 30mm : 2 mẫu giống  mã số 2177, 2178). Trong đ   mẫu giống 2178 kết hợp nhiều tính trạng quý như quả to (5,8gam), năng suất thực thu cao (2,06 tấn/ha), tỷ lệ  ơ cao (42,9 %), kháng sâu xanh (mật độ sâu lớn 0,0 con/100 cây), các ch  tiêu chất lượng  ơ tương đương ho c cao hơn giống đối chứng VN36P.KS. 

- Đánh giá sơ bộ và chi tiết cho 02 mẫu giống gai  anh 20 ch  tiêu và đã  ác định được mẫu giống GL2 có nhiều đ c tính qu .

- Đánh giá sơ bộ và chi tiết cho 01 mẫu giống dứa sợi/20 ch  tiêu.

5. Xây dựng cơ sở dữ liệu dưới dạng s  lưu  tập tin M.Word, M.Excel và đĩa CD cho:

- 05 mẫu giống bông  uồi  02 mẫu giống bông cỏ mới với 35 ch  tiêu mẫu giống.

- 02 mẫu giống gai  anh với 20 ch  tiêu mẫu giống.

- 01 mẫu giống dứa sợi với 20 ch  tiêu mẫu giống.

Nhóm nghiên cứu mong muốn tiếp tục đánh giá mẫu giống bông (2178)  mẫu giống gai  anh GL2 để làm cơ sở đưa giống vào khai thác và phát triển nguồn gen.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 14778/2018) tại Cục Thông tin KH&CN Quốc gia.

P.T.T (NASATI)