Các dấu ấn sinh học mới cho bệnh Alzheimer là một lĩnh vực ưu tiên đối với các nhà nghiên cứu đang tìm kiếm manh mối để hiểu rõ thêm về căn bệnh này cũng như khám phá ra các phương pháp chẩn đoán sớm.

Sự liên kết của chất chỉ thị PET-tracer BU99008 cho thấy phản ứng bệnh lý tế bào hình sao bên trong các phần khác nhau của não của một bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer đã qua đời. Màu sắc thể hiện mức độ ràng buộc, trong đó màu xanh lá cây là thấp, màu vàng là trung bình và màu đỏ là mức độ ràng buộc cao. Nguồn: Amit Kumar

Mới đây, các nhà nghiên cứu tại Viện Karolinska ở Thụy Điển đã nghiên cứu được một chất chỉ thị PET mới - một công cụ chẩn đoán quan trọng đối với căn bệnh này. Nghiên cứu về chất chỉ thị BU99008 này, mới được công bố trên tạp chí Molecular Psychiatry, có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định sớm các dấu hiệu của bệnh Alzheimer.

Bệnh Alzheimer là dạng sa sút trí tuệ phổ biến nhất, ảnh hưởng đến gần 47 triệu người trên khắp thế giới. Theo Tổ chức Bệnh Alzheimer Quốc tế (ADI), con số này dự kiến ​​sẽ tăng lên khi tuổi thọ ngày càng tăng. Căn bệnh này cho đến nay vẫn chưa thể chữa khỏi và gây ra nhiều tổn hại cho cả bệnh nhân và gia đình của họ. Alzheimer là một căn bệnh “ngấm ngầm”, với những thay đổi bên trong chức năng não, xuất hiện từ 10 đến 20 năm trước khi có dấu hiệu suy giảm nhận thức về mặt lâm sàng. Do đó, điều quan trọng là phải xác định được các dấu hiệu bệnh sớm.

Một trong những dấu hiệu này là các tế bào hình sao phản ứng. Dấu hiệu này cung cấp phản ứng sớm và nhanh chóng đối với sự tiến triển của bệnh. Tế bào hình sao là tế bào cân bằng nội môi quan trọng nhất trong hệ thống thần kinh trung ương (CNS), thực hiện loạt các chức năng giúp cho chức năng não luôn tối ưu, đồng thời cung cấp năng lượng tế bào và cân bằng nội môi.

Chúng cũng có liên quan đến bệnh tật và tổn thương thần kinh trung ương thông qua quá trình phản ứng phòng thủ được gọi là bệnh lý tế bào hình sao.

Vai trò bệnh lý của tế bào hình sao trong bệnh Alzheimer vẫn chưa được hiểu một cách đầy đủ, tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy rằng bệnh lý tế bào hình sao có thể báo trước các dấu hiệu bệnh lý ban đầu đã biết của bệnh Alzheimer, bao gồm mảng bám amyloid và đám rối tau.

Do đó, các nhà nghiên cứu cần phát triển các chất chỉ thị cho phản ứng tế bào hình sao để sử dụng trong chụp PET. Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh PET đang sử dụng các chất chỉ thị chọn lọc và cụ thể - các phân tử hóa học phóng xạ - để phát hiện sớm các tình trạng bệnh lý và đã được sử dụng thường xuyên trong việc phát hiện chức năng tế bào thần kinh bất thường và tải trọng amyloid trong não, chẳng hạn như, do bệnh Alzheimer gây ra.

Các nhà nghiên cứu tại Karolinska Institutet, Đại học Uppsala và Đại học Y Indiana ở Hoa Kỳ đã nghiên cứu thành công một chất chỉ thị PET tế bào hình sao mới, BU99008, dường như chất này rất có triển vọng đối với bệnh Alzheimer.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng mô não của sáu bênh nhận đã chết vì bệnh Alzheimer và bảy người đối chứng khỏe mạnh và những người đã chết vì các nguyên nhân khác. Kết quả cung cấp sự hiểu biết tốt hơn về các đặc tính liên kết của BU99008 so với các dấu hiệu sinh học bệnh Alzheimer tế bào hình sao có sẵn khác trong não.

Tác giả chính của bài báo là Amit Kumar, nhà nghiên cứu tại khoa Sinh học thần kinh, Viện Karolinska, cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy BU99008 có thể phát hiện các bệnh lý tế bào hình sao quan trọng với độ chọn lọc và độ đặc hiệu tốt, khiến nó trở thành một chất chỉ thị PET tế bào hình sao lâm sàng quan trọng. Kết quả nghiên cứu có thể “cải thiện” kiến ​​thức của chúng ta về vai trò của bệnh lý tế bào hình sao trong bệnh Alzheimer”.

“Theo như chúng tôi có thể đánh giá, đây là lần đầu tiên BU99008 có thể “hiện thị hóa|” hiện tượng bệnh lý tế bào hình sao trong não bệnh nhân Alzheimer. Các kết quả nghiên cứu có ý nghĩa lâm sàng rộng rãi bao gồm cả các rối loạn khác của rối loạn chức năng tế bào thần kinh đệm tế bào hình sao phản ứng”, Agneta Nordberg, điều tra viên chính của nghiên cứu cho biết.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2021-04-pet-tracer-early-alzheimer.html, 22/4/2021