GS.BS Phan Toàn Thắng - chủ nhân của những sáng chế độc quyền về công nghệ tách chiết tế bào gốc từ màng dây cuống rốn, ngay tại phòng thí nghiệm của ông ở Đại học quốc gia Singapo.

Nhà nghiên cứu y học phương Đông Nguyễn Thái Hà, GS.BS Phan Toàn Thắng và nhà báo Duy Hưng tại phòng thí nghiệm tế bào gốc ở Singapo.

Mọi bệnh nhân đều được tiếp cận

GS.BS Phan Toàn Thắng là người Việt Nam đầu tiên sở hữu bằng độc quyền sáng chế về công nghệ tách chiết tế bào gốc từ màng dây cuống rốn, do Cục Sáng chế và Bảo vệ thương hiệu Hoa Kỳ (USPTO) cấp và được bảo hộ độc quyền sáng chế ở 47 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, có nhiều nước với nền y học phát triển như Hoa Kỳ, Đức, Anh, Nhật Bản, Singapo...

GS. BS Phan Toàn Thắng tốt nghiệp Học viện Quân y năm 1991, công tác tại Viện Bỏng quốc gia đến năm 1996 thì chuyển sang làm việc tại Khoa Bỏng, Bệnh viện đa khoa Singapo từ năm 1997. Từ năm 2002-2004, ông công tác tại Viện Sinh học tế bào gốc và Y học tái tạo, Đại học Stanford (Hoa Kỳ). Đây là thời gian ông tập trung hết sức nhằm tìm ra phương pháp tách tế bào gốc từ nhau thai.

Năm 2004, GS Phan Toàn Thắng trở về Singapo để mở rộng các thí nghiệm trên cuống rốn và gặt hái thành công vang dội. Công nghệ tách chiết tế bào gốc từ màng dây cuống rốn cũng được ông phát minh trong năm này. “Vạn sự khởi đầu nan”, nhà khoa học người Việt gặp không ít khó khăn và thậm chí cả những thất bại liên tiếp, đặc biệt là ở khâu hoàn thiện môi trường bảo quản và sát khuẩn dây rốn. Ông thường xuyên tắt điện thoại, gần như dành toàn bộ thời gian ở trong phòng thí nghiệm. “Động lực của tôi là một nguồn tế bào gốc vừa không đi ngược lại vấn đề y đức, vừa dồi dào, chất lượng, lại phải thuận lợi cho công tác nuôi cấy nhằm giảm thiểu chi phí để mọi bệnh nhân đều có thể dễ dàng tiếp cận”, GS Phan Toàn Thắng chia sẻ. “Dây rốn vốn bị coi là một loại rác y học. Thế nhưng, tôi đã phát hiện ra rằng, trong dây rốn có hàng tỷ tế bào gốc mà không gần can thiệp nuôi cấy. Không những vậy, công nghệ của tôi còn có thể nhân số tế bào gốc đó lên rất nhiều lần”, ông cho biết thêm.

Từ “rác” tới y học tái tạo

Công nghệ tế bào gốc có thể coi là một cuộc cách mạng đối với nền y học hiện đại, mở ra một kỷ nguyên mới về y học tái tạo. Theo các nghiên cứu, cơ thể con người có hơn 200 loại tế bào khác nhau, đều được chuyển hóa từ tế bào gốc.

Trước đây, việc nuôi cấy và tìm nguồn tế bào gốc thường rất khó khăn và có chi phí cao. Những giải pháp tách chiết từ phôi thai vừa không phù hợp với y đức, vừa chỉ thu được lượng tế bào gốc rất hạn chế.

Tế bào gốc từ cuống rốn - từng bị coi là “rác y học”, đã đưa tên tuổi GS Phan Toàn Thắng lên một tầm cao mới trên toàn cầu. Lượng tế bào gốc dồi dào vượt trội so với các phương pháp tách chiết khác đã mở ra những cánh cửa mới trong điều trị các bệnh lão suy, phòng chống lão hóa, chữa các bệnh nan y, mãn tính như ung thư, tiểu đường, Alzheimer, thấp khớp...

Hiện tại, GS. BS Phan Toàn Thắng và các cộng sự đang vận hành một phòng thí nghiệm tại Đại học quốc gia Singapore, tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về tế bào gốc.

Đưa dẫn chứng về việc ứng dụng công nghệ nêu trên, TS Stephen Chang (Đại học quốc gia Singapo) cho biết: “Đơn cử, đối với một bệnh khá nghiêm trọng thường gặp là viêm gan B, chúng tôi đã thí nghiệm trên động vật và cho kết quả vô cùng hứa hẹn: men gan phục hồi tốt hơn rất nhiều”.

NASATI