Vào cuối những năm 1980, khi các phương pháp điều trị HIV lần đầu tiên được áp dụng, bệnh nhân thường sẽ kháng lại các phương pháp điều trị đó trong vòng sáu tháng. Sự ra đời của phác đồ điều trị ba thuốc vào những năm 1990 nhằm thay đổi điều đó. Ngay cả khi vi-rút phát triển khả năng kháng với phương pháp điều trị, sẽ có hai loại thuốc khác có thể loại bỏ nó, về cơ bản là làm giảm tình trạng kháng thuốc... hoặc là lý thuyết vẫn như vậy. Thật không may, một số bệnh nhân vẫn phát triển tình trạng kháng thuốc, khiến các nhà khoa học cần phải nghiên cứu thêm về vấn đề này.

Phân tích bộ dữ liệu lớn về bệnh nhân được điều trị HIV, các nhà nghiên cứu ghi nhận một số quan sát thú vị. Họ thấy tình trạng kháng thuốc có thể tiến triển nhiều năm sau khi điều trị thành công và thường là kết quả của các đột biến liên tiếp xảy ra theo thứ tự có thể đoán trước được. Phó Giáo sư Sinh học Pleuni Pennings của Đại học Bang San Francisco cho biết: Những quan sát này không thể giải thích được với các mô hình hiện tại và mặc dù một số nghiên cứu xác định đột biến dẫn đến kháng thuốc.

Sử dụng hai mô hình tính toán, nhóm nghiên cứu cho rằng những quan sát này có thể xảy ra do sự không đồng nhất của thuốc theo thời gian và trong toàn bộ cơ thể. Mặc dù bệnh nhân nhận được ba liệu pháp điều trị HIV đồng thời, các loại thuốc có thời gian bán rã khác nhau và bệnh nhân không phải lúc nào cũng tuân thủ phác đồ điều trị. Điều đó có thể dẫn đến việc bệnh nhân thực sự chỉ được điều trị bằng một trong các loại thuốc, dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Đồng thời, thuốc không xâm nhập đồng nhất vào toàn bộ cơ thể. Điều này có nghĩa là trong một số bộ phận của cơ thể bệnh nhân, chỉ một trong số các loại thuốc có thể hoạt động, vì vậy tạo cơ hội cho vi-rút phát triển khả năng kháng với một phương pháp điều trị duy nhất và lan truyền.

Phó Giáo sư Sinh học Pleuni Pennings giải thích: “Tôi nghĩ một lý do chính khiến chúng ta nên quan tâm không phải vì HIV mà là do tình trạng kháng thuốc trong các tình huống khác. Mặc dù tình trạng kháng thuốc ở bệnh nhân HIV là khá thấp, nhưng tình trạng kháng thuốc đối với các liệu pháp điều trị đa thuốc là một vấn đề lớn đối với các bệnh như sốt rét và lao. Ngoài ra, đại dịch COVID-19 và sự gia tăng của các biến thể cho thấy chúng ta còn hiểu rất ít về các mầm bệnh đang phát triển”.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2021-11-insights-drug-resistance-evolves.html, 29/11/2021