Một nghiên cứu mới của Trường USC Leonard Davis School of Gerontology thuộc Đại học Nam California ở Los Angeles-Hoa Kỳ thách thức những ý tưởng hiện có về mức độ tích tụ của một loại protein gọi là amyloid beta (Aβ) trong não có liên quan đến bệnh Alzheimer.

Tác giả nghiên cứu Giáo sư Đại học Caleb Finch cho biết: Mặc dù sự tích tụ protein amyloid có liên quan đến thoái hóa thần kinh và bệnh Alzheimer, nhưng ít ai biết được protein này liên quan đến quá trình lão hóa não bình thường như thế nào.

Để khám phá mức độ Aβ trong não người, nhóm tác giả đã phân tích các mẫu mô từ não của các bệnh nhân khỏe mạnh và bệnh nhân mắc chứng mất trí nhớ. Nhiều trường hợp bệnh Alzheimer nặng được biểu thị bằng điểm số giai đoạn Braak cao hơn, là phép đo mức độ phổ biến của các dấu hiệu bệnh lý Alzheimer được tìm thấy trong não.

Tác giả đầu tiên của nghiên cứu Max Thorwald cho biết: “Phân tích cho thấy não bộ của những người trưởng thành, nhận thức tốt cho thấy lượng protein amyloid không thể hòa tan, không có sợi nhỏ tương tự như não của bệnh nhân Alzheimer. Tuy nhiên, như các nhà nghiên cứu mong đợi, não của bệnh nhân Alzheimer có lượng sợi Aβ không hòa tan cao hơn, dạng protein amyloid tập hợp lại để tạo thành các "mảng bám" được thấy trong bệnh”. Thay vì bệnh Alzheimer chỉ đơn giản liên quan đến việc tăng sản xuất protein Aβ, vấn đề quan trọng hơn có thể là giảm khả năng loại bỏ protein một cách hiệu quả và ngăn chặn việc tạo ra amyloid dạng sợi góp phần vào mảng bám. Những phát hiện này hỗ trợ thêm cho việc sử dụng amyloid tổng hợp hoặc dạng sợi như một dấu ấn sinh học cho phương pháp điều trị bệnh Alzheimer. Vị trí xảy ra quá trình xử lý amyloid có ít tiền chất và enzyme hơn để xử lý, điều này có thể gợi ý việc loại bỏ amyloid là vấn đề chính trong bệnh Alzheimer.

Tiến sĩ Max Thorwald nói thêm: Sự gia tăng mức độ amyloid xảy ra trong thời kỳ đầu trưởng thành và khác nhau tùy theo vùng não. Cần thêm nghiên cứu sâu hơn, bao gồm cả những nghiên cứu về các loại thuốc có thể phá vỡ amyloid, nên kết hợp chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) ở cả người khỏe mạnh và bệnh nhân Alzheimer ở nhiều độ tuổi để xác định cách thức và vị trí xử lý và loại bỏ amyloid thay đổi trong não theo thời gian.

Vỏ não trước của não sản xuất nhiều amyloid hơn so với tiểu não trong quá trình lão hóa ở não người, điều này trùng hợp với các bệnh lý liên quan đến bệnh Alzheimer ở giai đoạn cuối đời. Các dự án trong tương lai nên kiểm tra amyloid trong suốt cuộc đời ở cả bệnh nhân bình thường về nhận thức và bệnh nhân Alzheimer bằng cả điều chế quá trình xử lý amyloid hoặc loại bỏ amyloid thông qua các kháng thể đơn dòng hiện đang được sử dụng trong một số thử nghiệm lâm sàng để điều trị bệnh Alzheimer.

Giáo sư Caleb Finch cho biết phương pháp điều trị bằng kháng thể đơn dòng lemanecab đã được quan sát là làm giảm các mảng Aβ trong thử nghiệm lâm sàng và gần đây đã được Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận về khả năng làm chậm quá trình suy giảm nhận thức ở bệnh nhân Alzheimer, nhưng kết quả cần được nghiên cứu cẩn thận hơn về tác động lâu dài. Lecanemab rõ ràng có tác dụng làm giảm amyloid dạng sợi. Tuy nhiên, chúng tôi lo ngại về các tác dụng phụ chính, bao gồm sưng não và chảy máu, nhiều hơn 100% so với nhóm kiểm soát, với tác động chậm hoặc tiềm ẩn chưa được biết.

Tìm hiểu thêm về cách não xử lý và loại bỏ các protein như Aβ có thể cung cấp những hiểu biết quan trọng về bệnh Alzheimer và nguyên nhân của nó. Giáo sư Caleb Finch lưu ý rằng rất ít trường hợp sa sút trí tuệ xảy ra với các mảng amyloid, hoặc khối lượng protein Aβ tổng hợp, là bệnh lý duy nhất xuất hiện trong não của bệnh nhân bị ảnh hưởng. Thay vào đó, hầu hết mọi trường hợp đều có những bất thường về mô phức tạp hơn, từ sự tích tụ của các loại protein bổ sung cho đến xuất huyết nhỏ trong não.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2023-01-previous-ideas-alzheimer-disease.html, 6/1/2023