Sốt rét, một bệnh truyền nhiễm do bị muỗi đốt ở vùng khí hậu nhiệt đới gây ra, thường được xem là bệnh nhiễm trùng gan và máu. Tuy nhiên, trong một nghiên cứu mới được công bố gần đây, các nhà nghiên cứu tại Đại học Y khoa Maryland (UMSOM) đã phát hiện thấy các kháng thể được tạo ra để phản ứng với nhiễm trùng ở những người tham gia nghiên cứu bị bệnh sốt rét chủ yếu ở màng nhầy, trong các khu vực như phổi, ruột hoặc âm đạo.

Cho muỗi truyền sốt rét trong phòng thí nghiệm đốt người tham gia nghiên cứu để lây nhiễm bệnh sốt rét. Hình ảnh: Dr. Andrea Berry

Các nhà nghiên cứu cho biết, phát hiện bất ngờ này của họ sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc mới về cách cơ thể con người phản ứng với nhiễm trùng sốt rét và cuối cùng có thể giúp xác định các phương pháp mới để có thể điều trị bệnh sốt rét hoặc phát triển các loại vắc-xin phòng chống bệnh hiệu quả.

Những phát hiện của nghiên cứu đã được công bố ngày 13 tháng 9 trên tạp chí NPJ Vaccines.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng hơn 400.000 người tử vong mỗi năm vì bệnh sốt rét, có hơn 2/3 số ca tử vong này ở trẻ em dưới 5 tuổi. Vào đầu tháng 10 năm 2021, WHO đã khuyến nghị sử dụng rộng rãi vắc-xin sốt rét mới cho trẻ em sống ở các vùng có tỷ lệ lây truyền bệnh sốt rét từ trung bình đến cao. Đây là loại vắc-xin đầu tiên được khuyến cáo dùng cho người nhiễm ký sinh trùng. Trong khi vắc-xin này có thể ngăn ngừa hàng triệu ca nhiễm trùng và cứu sống hàng nghìn người, các nhà nghiên cứu vẫn luôn tích cực theo đuổi thế hệ vắc-xin sốt rét tiếp theo có thể cho hiệu quả cao hơn.

“Chúng tôi đã đạt được những tiến bộ trong việc điều trị và ngăn ngừa tử vong do nhiễm trùng sốt rét, nhưng vẫn chưa thỏa mãn và chúng tôi cần có những ý tưởng mới. Hiện chưa có nhiều nghiên cứu về kháng thể IgA trong bệnh nhiễm trùng sốt rét, bởi vì mọi người không nghĩ rằng chúng quan trọng. Tuy nhiên, do chúng ta không tìm kiếm chúng, nên chúng ta có thể đã bỏ lỡ cả một chặng đường nghiên cứu mà chúng ta có thể khám phá”, Andrea Berry, Bác sỹ, Tiến sỹ Bệnh truyền nhiễm nhi khoa tại UMSOM, nhà khoa học tại Trung tâm Phát triển Vắc xin và Sức khỏe Toàn cầu (CVD) của UMSOM và là tác giả nghiên cứu cho biết.

Hệ thống miễn dịch của cơ thể tạo ra các loại kháng thể khác nhau để giúp loại bỏ nhiễm trùng và ngăn ngừa tái nhiễm. Trong một nghiên cứu nhỏ trước đó, nhóm nghiên cứu đang nghiên cứu các phản ứng kháng thể khác ở những bệnh nhân bị nhiễm trùng sốt rét. Trong lúc họ phát hiện ra kháng thể IgM, xuất hiện sớm trong nhiều bệnh nhiễm trùng, cùng với IgG, là kháng thể phong phú nhất, họ cũng tìm thấy kháng thể IgA. Các nhà nghiên cứu quyết định thực hiện một nghiên cứu mới để kiểm tra nhiều mẫu hơn và để xác nhận những gì họ đã quan sát và nghiên cứu thêm trên các nhóm người khác.

Đối với nghiên cứu mới, nhóm nghiên cứu đã xem xét các kháng thể được thu thập từ máu của 54 người lớn tham gia nghiên cứu sau khi được cho nhiễm bệnh sốt rét trong phòng thí nghiệm - thông qua đưa trực tiếp vào máu hoặc qua vết muỗi đốt. Họ cũng kiểm tra các mẫu máu được lấy từ 47 trẻ em sống ở Mali, Tây Phi, những người đã tham gia thử nghiệm vắc-xin sốt rét và mắc bệnh sốt rét trong thời gian nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra lượng kháng thể IgA cao ở những người lớn bị nhiễm sốt rét. Ngoài ra, có 10 trẻ em có mức độ kháng thể IgA tương tự như của người lớn được xét nghiệm.

Tiến sĩ Berry cho biết: “Chúng tôi không biết điều gì kích hoạt các kháng thể IgA phát triển, nhưng chúng tôi nghĩ rằng nó xảy ra sớm trong trường hợp nhiễm trùng sốt rét. Một số người nghĩ rằng phản ứng có thể xảy ra khi muỗi tiêm ký sinh trùng vào da. Nhưng điều thú vị là một số người tham gia nghiên cứu của chúng tôi không bị muỗi đốt trực tiếp mà nhiễm trùng sốt rét của họ được truyền qua đường tĩnh mạch, vì vậy có thể có thêm các yếu tố kích hoạt sự phát triển IgA”.

Giờ đây, việc xác định lý do tại sao trẻ em không có nồng độ IgA cao trên toàn cầu sẽ giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về cách bệnh nhiễm trùng sốt rét ảnh hưởng đến cơ thể, bà nói.

Tiến sĩ Berry cho biết: “Có một số cách giải thích cho sự khác biệt này giữa người lớn và trẻ em như hệ thống miễn dịch của trẻ em phản ứng với ký sinh trùng khác với người lớn, hoặc có thể là kháng thể IgA chỉ được tạo ra trong lần nhiễm sốt rét đầu tiên. Cô giải thích thêm rằng ở những người lớn tham gia, các nhà nghiên cứu biết rằng họ chỉ bị nhiễm bệnh lần đầu tiên, nhưng những đứa trẻ có bị nhiễm trước đó hay không thì vẫn chưa được biết rõ. Thời điểm lây nhiễm và thu thập mẫu là đồng nhất giữa những người lớn tham gia nghiên cứu, nhưng không đồng nhất với trẻ em, nhưng các ca nhiễm sốt rét của họ là trùng hợp trong quá trình nghiên cứu”.

Tiến sĩ Berry nói, bây giờ họ có thể tiến hành kiểm tra xem kháng thể IgA có ngăn chặn ký sinh trùng sốt rét đi vào gan hoặc các tế bào hồng cầu hay không. Họ cũng có thể điều tra loại protein nào trong bệnh sốt rét mà các kháng thể IgA này nhắm đến và liệu chúng có phải là ứng cử viên tốt để sử dụng trong vắc xin hay không.

“Ngay cả với những quốc gia có nền y học tiên tiến, sốt rét vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở các nước đang phát triển. Nghiên cứu lại những điều cơ bản và khám phá các cơ chế cơ bản chưa biết đằng sau phản ứng của cơ thể đối với nhiễm trùng sốt rét có thể là chìa khóa mở ra những cách mới giúp ngăn ngừa và điều trị căn bệnh quái ác này”, E. Albert Reece, Giáo sư Tiến sỹ, Phó chủ tịch điều hành về các vấn đề y tế tại UM Baltimore, cùng với John Z và Akiko K. Bowers Giáo sư, Trưởng khoa tại UMSOM bày tỏ.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2021-11-unexpected-antibody-people-malaria-infections.html, 2/11/2021