Mặc dù có những tiến bộ vượt bậc với vắc-xin SARS-CoV-2, vẫn cần phải đẩy nhanh việc tiêm chủng ở các nước có thu nhập thấp và trung bình và cần có các chiến lược vắc-xin hiệu quả hơn ở người lớn tuổi, những người có xu hướng đáp ứng miễn dịch yếu hơn với việc tiêm chủng. Nghiên cứu do Bệnh viện Nhi đồng Boston-Hoa Kỳ dẫn đầu, được công bố trên tạp chí Science Translational Medicine, mô tả một loại vắc-xin dựa trên protein, kết hợp với các chất bổ trợ tùy chỉnh, có thể được sản xuất trên quy mô lớn. Trong thử nghiệm trên các tế bào miễn dịch của người lớn tuổi và trên chuột, cho thấy hiệu quả có khả năng tương đương với các vắc xin mRNA hiện tại.

Loại vắc-xin mới này là kết hợp một phần của protein đột biến của vi-rút liên kết với tế bào của con người, được gọi là miền liên kết thụ thể (RBD), với hai chất bổ trợ vắc-xin, các phân tử giúp tăng cường miễn dịch phản ứng. Tiến sĩ David Dowling, đồng tác giả của bài báo với Tiến sĩ Ofer Levy, cho biết: “RBD là mục tiêu chính của vắc-xin SARS-CoV-2, nhưng bản thân protein RBD có tính tự sinh miễn dịch kém. Đó là lý do tại sao mọi người đã sử dụng protein tăng đột biến, loại protein khó sản xuất hơn ở quy mô lớn. Với các chất bổ trợ mà chúng tôi đã chọn, chúng tôi có thể tạo ra vắc-xin protein dựa trên RBD hiệu quả như vắc-xin mRNA dựa trên tăng đột biến đầy đủ”.

Hiện có ít nhất 6 loại vắc-xin protein là ứng cử viên chống lại SARS-CoV-2, sử dụng các chất bổ trợ khác nhau. Nghiên cứu mới này là duy nhất trong việc sàng lọc một cách có hệ thống nhiều chất bổ trợ và tập trung vào phản ứng miễn dịch ở trên tế bào người già và chuột già. Tiến sĩ Ofer Levy đến từ Đại học Y khoa Maryland cho biết: Chúng tôi đã so sánh trực tiếp một loạt những phân tử bổ trợ trong nhiều kết hợp khác nhau trên các nền tảng, trong cả môi trường miễn dịch của người trẻ và người lớn tuổi. Để kiểm tra sự kết hợp vắc-xin bổ trợ ứng cử viên, nhóm nghiên cứu đã tuyển dụng những người lớn trên 65 tuổi ở khắp khu vực Boston, bao gồm các thành viên của giáo đường Do Thái Levy, hiến tặng tế bào bạch cầu của họ. Những con chuột già đã được tiêm vắc xin tại Boston Children và được thử thách trực tiếp với SARS-CoV-2 sống tại cơ sở Cấp 3 An toàn Sinh học tại Đại học Maryland.

Đồng tác giả nghiên cứu Tiến sĩ Etsuro Nanishi, cho biết: “Chúng tôi nhận thấy rằng tiểu đơn vị RBD được xây dựng với tá dược nhôm hydroxit và CpG là một sự kết hợp thành công, tương đương và trong một số trường hợp còn vượt quá cả vắc xin mRNA hiện tại”. CpG được biết là có khả năng kích thích các thụ thể giống Toll trong hệ miễn dịch bẩm sinh, gây ra phản ứng miễn dịch lớn hơn. Aluminium hydroxide, chất bổ trợ được sử dụng phổ biến nhất trong các loại vắc-xin hiện nay, cũng giúp giữ kháng nguyên vắc-xin trong cơ thể trong một thời gian dài hơn để hệ miễn dịch có thể phát hiện ra chúng tốt hơn.

Công thức phối hợp kích hoạt các đáp ứng miễn dịch bẩm sinh từ nhiều tế bào bạch cầu đơn nhân của người lớn tuổi, tương đương với những đáp ứng ở người trẻ tuổi. Ở chuột, nó tạo ra độ chuẩn của kháng thể trung hòa ở tất cả các nhóm tuổi, có thể so sánh với độ chuẩn với vắc-xin mRNA dựa trên tăng đột biến và những con chuột già được bảo vệ hoàn toàn chống lại sự lây nhiễm SARS-CoV-2.

Tiến sĩ David Dowling nói: “Về mặt lý thuyết, khả năng miễn dịch sẽ không suy giảm nhanh chóng với cách tiếp cận bổ trợ kép này. Những con chuột già được miễn dịch của chúng tôi vẫn có lượng kháng thể chức năng cao gần một năm sau đó”. Nhóm nghiên cứu đã có thể bắt đầu phát triển công thức vắc-xin sớm. Tiến sĩ Ofer Levy cho biết: “Chúng tôi đã liên hệ để lấy protein RBD ngay sau khi SARS-CoV-2 được giải trình tự lần đầu tiên. Bởi vì chúng tôi đang nghiên cứu vắc-xin coronavirus, Bệnh viện Nhi đồng Boston và Trường Y Harvard đã cho phép chúng tôi giữ công khai trong suốt đại dịch”.

Ngoài việc dễ sản xuất ở quy mô lớn hơn nhiều so với vắc xin mRNA, công thức mới không cần phải bảo quản lạnh quá mức như vắc xin mRNA yêu cầu, điều này có thể cho phép sử dụng ở nhiều môi trường hơn. Các nhà khoa học lưu ý rằng các công thức vắc-xin tương tự, được tạo thành từ sự kết hợp giống nhau của các yếu tố, đang tiến tới các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2021-11-protein-based-sars-cov-vaccine-older-adults.html, 16/11/2021