Các nhà thần kinh học của Đại học Columbia-Hoa Kỳ đang nghiên cứu một loạt xét nghiệm máu, được sử dụng kết hợp với các bài kiểm tra trí nhớ, có thể giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh Alzheimer trong môi trường có nguồn lực hạn chế, nơi có 58% người mắc chứng mất trí nhớ trên toàn thế giới cư trú.

Cộng đồng có nguồn lực hạn chế thường thiếu các chuyên gia có thể chẩn đoán bệnh Alzheimer hoặc không có quyền truy cập vào máy chụp ảnh não có thể xác nhận chẩn đoán bệnh Alzheimer. Dấu ấn sinh học trong dịch não tủy có thể xác nhận chẩn đoán, nhưng bệnh nhân có thể không muốn chọc dò tủy sống để lấy dịch não tủy.

Trong những năm gần đây, các dấu ấn sinh học dựa trên máu đã được phát hiện có tác dụng gần giống như những dấu ấn sinh học trong dịch tủy sống ở việc xác định những người mắc bệnh Alzheimer. Một số nghiên cứu đã được tiến hành trong cộng đồng có nguồn lực hạn chế để xác định xem xét nghiệm máu có thể giúp các bác sĩ xác định chính xác những người mắc bệnh Alzheimer hay không.

Các nhà nghiên cứu Columbia đã phối hợp với những bác sĩ địa phương, tìm 746 ứng viên là người lớn tuổi (trung bình 71 tuổi) từ Cộng hòa Dominica và cộng đồng Dominica ở phía bắc Manhattan. Mỗi người tham gia đều trải qua bài kiểm tra thần kinh và nhận thức chi tiết. Sau đó, một nhóm gồm các nhà thần kinh học Columbia, chuyên gia chẩn đoán bệnh Alzheimer, đã phân tích kết quả để đánh giá xem những người tham gia có mắc bệnh Alzheimer, các dạng sa sút trí tuệ khác hay lão hóa nhận thức bình thường hay không. Máu được lấy từ mỗi người tham gia để đo các dấu hiệu sinh học dựa trên máu cho bệnh Alzheimer.

Trong số những người tham gia nghiên cứu, chỉ hơn 20% được chẩn đoán lâm sàng về bệnh Alzheimer. Các xét nghiệm máu cho thấy những người này cũng có mức độ dấu ấn sinh học của bệnh Alzheimer cao hơn (bao gồm tau phosphoryl hóa, chuỗi ánh sáng sợi thần kinh và protein axit dạng sợi thần kinh đệm).

Đáng chú ý, các xét nghiệm dựa trên máu này cũng có thể xác định các dấu hiệu sinh học sớm nhất của bệnh Alzheimer trước khi xuất hiện các triệu chứng. Trong nghiên cứu này, khoảng 20% những người tham gia không được chẩn đoán mắc bệnh dựa trên hiệu suất của họ trong các bài kiểm tra trí nhớ và nhận thức đã tăng lượng tau phosphoryl hóa, chuỗi ánh sáng sợi thần kinh và protein sợi thần kinh đệm có tính axit.

Glial fibrillary acidic protein: là protein sợi thần kinh đệm có tính axit: Protein sợi thần kinh đệm có tính axit (Glial fibrillary acidic protein (GFAP) là một loại protein đơn sợi của các tế bào hình sao não.

Phát hiện này cho thấy rằng các xét nghiệm máu có thể là một chỉ số nhạy cảm của bệnh Alzheimer tiền lâm sàng. Khi có nhiều chiến lược phòng ngừa hơn, việc nhận biết sớm ở giai đoạn tiền lâm sàng sẽ có lợi.

Bác sĩ Richard Mayeux cho biết: "Bệnh Alzheimer là một dạng của chứng mất trí nhớ và khi có nhiều phương pháp điều trị hơn, việc phát triển xét nghiệm máu chính xác sẽ rất cần thiết để tìm ra những người sẽ được hưởng lợi từ việc điều trị, đặc biệt là những người không được tiếp cận với các công cụ chẩn đoán tiên tiến hơn”.

Cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định cách sử dụng các xét nghiệm dấu ấn sinh học dựa trên máu trong phòng khám; các bài kiểm tra hiện không có sẵn bên ngoài các nghiên cứu. Những phát hiện được công bố trên tạp chí JAMA Network Open.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2023-04-blood-physicians-low-resource-environments-alzheimer.html, 21/4/2023