Nhan đề chính: Fuzzy Cognitive Maps

Nhan đề dịch: Bản đồ nhận thức mờ

Tác giả: László T. Kóczy

Nhà xuất bản: Springer Cham

Năm xuất bản: 2023

Số trang: 150 tr.

Ngôn ngữ: Tiếng Anh 

ISBN: 978-3-031-37959-8

SpringerLink

Lời giới thiệu: Cuốn sách này được xem là một chuyên khảo, đồng thời cũng có tiềm năng trở thành sách giáo khoa cho học viên sau đại học, tập trung vào việc ứng dụng Bản đồ Nhận thức Mờ (Fuzzy Cognitive Maps – FCM) để mô hình hóa và phân tích hành vi của các hệ thống đa thành phần. Trong hai thập kỷ qua, chưa có một chuyên khảo hay sách giáo khoa nào được xuất bản về chủ đề FCM, do đó cuốn sách mới này chắc chắn đã lấp đầy khoảng trống trong tài liệu về trí tuệ tính toán.

Cuốn sách được xây dựng một cách sư phạm, với các kết quả mới trong lĩnh vực này được trình bày bắt đầu từ hai nghiên cứu tình huống thực tế — một trong lĩnh vực quản lý chất thải và một trong mô hình hóa hệ thống quản lý ngân hàng. Trong cả hai trường hợp, cuốn sách bắt đầu bằng cách giải thích vấn đề thực tiễn được áp dụng, sau đó trình bày quá trình xây dựng mô hình và các vấn đề nảy sinh khi cố gắng áp dụng trực tiếp các kết quả trước đó về mô hình FCM. Ở nghiên cứu tình huống đầu tiên, vấn đề đơn giản hóa quá mức dẫn đến việc mô hình không đầy đủ, và sau đó cho thấy cách xây dựng các mô hình mới, tinh vi hơn dựa trên kiến thức chuyên gia trong lĩnh vực. Tiếp theo, vấn đề mới về việc mất đi tính minh bạch và khả năng giải thích của mô hình xuất hiện, và một họ thuật toán mới được đề xuất như một giải pháp, giúp giảm số lượng thành phần trong FCM mà vẫn bảo toàn các đặc điểm cốt lõi của mô hình gốc.

Nghiên cứu tình huống thứ hai đặt ra các vấn đề về tính ổn định và độ nhạy của FCM, đặc biệt là khi xem xét rằng kiến thức chuyên gia thường mang tính không chắc chắn và chủ quan. Các kết quả mới được tóm tắt trong cuốn sách tập trung giải quyết các câu hỏi như: làm thế nào để xác định một FCM có hội tụ về một hoặc nhiều điểm hút cố định, liệu có sự phân nhánh khi các tham số thay đổi hay không, v.v.

Cả hai nghiên cứu đều hướng tới câu hỏi cốt lõi: liệu hệ thống được mô hình hóa có ổn định và bền vững hay không.

Từ khóa: Bản đồ nhận thức; Hệ thống mờ; Hệ thống thông minh; Trí tuệ tính toán.

Nội dung cuốn sách gồm những phần sau:

- Giới thiệu về Bản đồ nhận thức mờ

- Mối quan hệ hệ thống giữa tính bền vững của khu vực và quản lý chất thải

- Xác định các yếu tố chính (khái niệm) của quản lý chất thải để xây dựng mô hình FCM ban đầu

- Suy nghĩ lại về tập hợp các khái niệm - Áp dụng phân tích chuyên gia theo phương pháp hội thảo

- Phương pháp giảm mô hình

- Khai thác văn bản dựa trên tài liệu về quản lý chất thải như là nguồn của chuỗi thời gian được tái tạo

- Phân tích hành vi của bản đồ nhận thức mờ

- Bản đồ nhận thức mờ: Những thách thức toán học

- Động lực của bản đồ nhận thức mờ cổ điển

- Động lực của bản đồ nhận thức mờ với trọng số không chắc chắn