Ngày 3/6/2024, tại Hà Nội, Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học và công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức Hội thảo “Chính sách đầu tư khởi nghiệp sáng tạo”.

Quang cảnh Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cho biết, việc xây dựng Nghị định về đổi mới sáng tạo (ĐMST), khởi nghiệp sáng tạo (KNST) nhằm thúc đẩy hoạt động KNST, quy định rõ vai trò, hoạt động của các quỹ đầu tư cũng như làm rõ các khái niệm ĐMST và KNST. Ngay từ đầu khái niệm về KNST chưa thực sự rõ ràng, hiện có trên 30 tên gọi khác nhau và được sử dụng không thống nhất khi đề cập đến các tổ chức liên quan đến ĐMST và KNST trong các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hành chính. Có thể kể đến một số tên gọi như: doanh nghiệp KNĐMST, doanh nghiệp nhỏ và vừa KNST, dự án đầu tư KNST, dự án ĐMST, tổ chức trung gian hỗ trợ KNĐMST, tổ chức hỗ trợ KNĐMST, trung tâm hỗ trợ ĐMST, trung tâm ĐMST... Các tên gọi này gắn với các cơ chế, chính sách khác nhau với thẩm quyền, tiêu chí, điều kiện khác nhau. Nhiều "thuật ngữ" được sử dụng, đề cập rộng rãi nhưng chưa có định nghĩa thống nhất. Sự không thống nhất này dẫn tới hệ quả là nhiều tổ chức có chức năng, nhiệm vụ không tương đồng với lĩnh vực hoạt động, tên gọi.

Tuy có phần giao thoa nhưng doanh nghiệp nhỏ và vừa với doanh nghiệp KNST là 2 nhóm đối tượng và 2 hoạt động khác nhau về giai đoạn phát triển, mục đích, khả năng chịu rủi ro, nguồn vốn, chiến lược phát triển và cách tiếp cận hoạt động kinh doanh, hướng đến những mục tiêu khác nhau, do đó đòi hỏi khuôn khổ pháp lý và cơ chế chính sách hỗ trợ rất khác nhau. Thứ trưởng Hoàng Minh khẳng định, cần thiết phải có khung khổ pháp lý riêng cho KNST. Chính phủ đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan xây dựng Nghị định quy định một số nội dung về ĐMST và KNST. Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đang tập trung xây dựng Nghị định này.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Phạm Tuấn Hiệp, Giám đốc Quỹ đầu tư BK Fund cho rằng, với quỹ đầu tư KNST theo Nghị định 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018, bản chất pháp lý của quỹ là chưa rõ ràng, vận hành hoạt động còn nhiều vướng mắc và các chính sách ưu đãi chưa được quy định cụ thể. Khả năng cạnh tranh trong việc thu hút đầu tư của quỹ đầu tư KNST sẽ yếu hơn với chính doanh nghiệp thông thường khác tại Việt Nam và đặc biệt không cạnh tranh được với quỹ đầu tư nước ngoài.

Theo ông Hoàng Minh Đức, Luật sư cấp cao Công ty luật Duane Morris LLP, hành lang pháp lý được xây dựng cho hoạt động của quỹ đầu tư KNST tại Việt Nam tuy tương đối mới nhưng đang dần được hoàn thiện, cho thấy nỗ lực của Nhà nước trong việc khuyến khích, hỗ trợ tối đa dành cho các hoạt động KNST.

Ông James Tan - Quản lý Quỹ đầu tư Quest Ventures cho rằng, việc phát triển mô hình quỹ đầu tư KNST và hình thành một môi trường đầu tư KNST minh bạch và an toàn sẽ tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp KNST Việt Nam tiếp cận được nguồn vốn trong và ngoài nước hiệu quả, đồng thời giúp các nhà đầu tư thoát khỏi những lúng túng trong quá trình tổ chức hình thức đầu tư phù hợp với mong muốn của mình.

Tại hội thảo, đại diện Văn phòng Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025" (Đề án 844) cho biết, trong những năm qua, Chính phủ đã và đang có những chính sách hỗ trợ đầu tư và huy động vốn nhất định. Tuy nhiên, việc huy động vốn của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam vẫn còn không ít khó khăn. Các rào cản và vướng mắc pháp lý làm hạn chế việc khơi thông nguồn vốn. Bắt đầu từ năm 2019, Nghị định số 38/2018/NĐ-CP được ban hành với những quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa KNST, tạo động lực cho sự ra đời và phát triển của các quỹ đầu tư KNST ở Việt Nam. Theo thống kê, hiện đang có khoảng 210 quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động và đầu tư cho các doanh nghiệp KNST tại Việt Nam. Số lượng nhà đầu tư thiên thần tuy không quá lớn nhưng cũng đang tăng dần.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc phát triển mô hình quỹ đầu tư KNST và hình thành một môi trường đầu tư khởi nghiệp sáng tạo minh bạch và an toàn sẽ tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam tiếp cận được nguồn vốn nội và vốn ngoại thực chất và hiệu quả, đồng thời giúp các nhà đầu tư thoát khỏi những lúng túng trong quá trình tổ chức hình thức đầu tư phù hợp với mong muốn của mình. Các quy định pháp luật, vì thế cần hoàn thiện một cách linh hoạt và rõ ràng hơn để các nhà đầu tư có thể rót vốn cũng như rút vốn một cách hanh thông và chủ động, góp phần thúc đẩy hoạt động đầu tư, tạo ra một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo với tiềm lực tài chính dồi dào và khởi sắc hơn nữa.

P.A.T (tổng hợp)