Áp dụng các phương pháp thống kê hiện đại nghiên cứu động đất kích thích xảy ra gần đập thuỷ điện
Cập nhật vào: Thứ năm - 30/11/2023 00:03
Cỡ chữ
TS. Thái Anh Tuấn và nhóm nghiên cứu tại Viện Vật lý địa cầu phối hợp với nhóm nghiên cứu của Viện Phương pháp phân tích môi trường – Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Italia (CNR) đã lần đầu tiên áp dụng các phương pháp thống kê hiện đại nghiên cứu động đất kích thích xảy ra gần đập thuỷ điện Sông Tranh 2 trong một nhiệm vụ hợp tác quốc tế “Nghiên cứu chi tiết sự biến đổi động lực của động đất kích thích hồ chứa khu vực thủy điện Sông Tranh 2, Việt Nam”.
Sơ đồ vị trí nghiên cứu và chấn tâm động đất (ML ≥ 1) khu vực Thủy điện Sông Tranh 2 giai đoạn từ tháng 9 năm 2012 đến tháng 3 năm 2020
Ở Việt Nam, động đất kích thích đã xảy ra ở một số hồ chứa sau khi tích nước như Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu. Đặc biệt, tại khu vực thủy điện Sông Tranh 2, động đất có dấu hiệu hoạt động bất thường khi kéo dài từ 2011 đến nay mà chưa có dấu hiệu suy giảm. Thủy điện Sông Tranh 2 được tích nước vào tháng 11/2010, ngay sau đó động đất bắt đầu xuất hiện ở khu vực gần hồ. Biểu hiện động đất tăng cao từ năm 2011, đặc biệt hai trận động đất có M = 4,6 và 4,7 xảy ra vào các ngày 22/10 và 15/11 năm 2012 làm hư hỏng nhỏ đến nhà dân trong khu vực huyện Bắc Trà My. Xuất phát từ tình hình thực tế, nhóm nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu chi tiết nhằm làm sáng tỏ quá trình động lực do sự biến đổi của mực nước lòng hồ tác động đến hoạt động động đất kích thích khu vực Thủy điện Sông Tranh 2.
Nghiên cứu đã áp dụng tổ hợp các phương pháp nghiên cứu đa dạng bao gồm giải bài toán ngược moment ten sơ địa chấn, mô phỏng thay đổi trường ứng suất Coulomb và áp suất lỗ rỗng, cùng với phương pháp thống kê hiện đại như phân tích phổ của chuỗi động đất và thay đổi mực nước hồ. Kết quả cho thấy cơ cấu chấn tiêu của động đất và cơ chế phát sinh có sự tương quan mạnh mẽ với chu kỳ tích nước hồ chứa, khoảng 390 ngày.
Mô phỏng ứng suất Coulomb đã chỉ ra rằng động đất chủ yếu xuất hiện trong vùng có giá trị dương của ∆S, tức là sự tích nước của hồ chứa có ảnh hưởng lớn đến việc xuất hiện động đất. Phương pháp thống kê hiện đại đã giúp xác định chu kỳ chính của hoạt động động đất là khoảng 390 ngày, phù hợp với chu kỳ chính của quá trình tích nước.
Đây là lần đầu tiên mà các phương pháp thống kê hiện đại được áp dụng trong nghiên cứu về động đất kích thích hồ chứa tại Việt Nam. Kết quả của nghiên cứu không chỉ mang lại hiểu biết sâu sắc về cơ chế phát sinh động đất mà còn tạo ra cơ sở cho những nghiên cứu tiếp theo về động đất kích thích tại các hồ chứa khác trên đất nước. Những thông tin này có ý nghĩa quan trọng trong việc cảnh báo và giảm nhẹ thiên tai, đặc biệt là đối với các nhà máy thuỷ điện và cơ sở hạ tầng trong khu vực.
P.A.T (Tổng hợp)