Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn (PRRS - Procine Reproductive and Respiratory Syndrome) hay còn gọi là “bệnh tai xanh” ở lợn là một loại bệnh truyền nhiễm, lây lan nhanh do virus gây ra. Bệnh tai xanh không làm chết lợn nhiều như những bệnh dịch khác (tỉ lệ chết từ 1-5%), tuy nhiên hậu quả mà nó gây ra cũng không hề nhỏ. Virus gây bệnh tấn công trực tiếp vào hệ miễn dịch của lợn, làm suy yếu cơ thể và hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho những tác nhân gây bệnh kế phát khác xâm nhập vào cơ thể, khiến cho tỉ lệ tử vong lên rất cao nếu không có cơ chế ngăn chặn kịp thời.

Tính đến thời điểm hiện tại, mô hình chăn nuôi của nước ta vẫn còn phổ biến theo phương thức nhỏ lẻ, phân tán theo quy mô hộ gia đình nên việc kiểm soát và phòng chống dịch bệnh gặp phải rất nhiều khó khăn. Theo điều tra của Cục thú y, tỉ lệ dương tính của virus gây bệnh tai xanh trên đàn lợn là tương đối cao. Khi thời tiết không thuận lợi, đặc biệt là lúc chuyển mùa, cơ thể lợn không được ổn định, sức đề kháng kém sẽ tạo điều kiện cho PRRS đang tiềm ẩn bùng phát và gây bệnh cùng với đó là nguy cơ mắc thêm những bệnh kế phát khác, đặc biệt là những tác nhân gây bệnh ở phổi.

Trước đây, mỗi khi dịch tai xanh bùng phát, các cán bộ thú y gặp rất nhiều khó khăn trong việc điều trị lợn bệnh, phòng bệnh cho lợn khỏe và kiểm soát không cho dịch bệnh lây lan. Tuy nhiên, việc điều trị không tỏ ra hiệu quả khi dịch bệnh đã bùng ra quá mạnh, lợn vẫn tiếp tục bị nhiễm bệnh và chết vì suy hô hấp, cùng với đó là tâm lý hoang mang của người dân tìm cách bán tháo lợn bệnh, khiến cho việc kiểm soát dịch bệnh không thu được kết quả như mong muốn. Cho đến nay, bệnh tai xanh nói riêng cũng như nhiều dịch bệnh khác nói chung đã hạn chế bùng phát nhờ sự ra đời của các loại vắc-xin phòng dịch bệnh, đồng thời nhận thức của người chăn nuôi ngày càng được nâng cao.

Vắc-xin phòng PRRS sản xuất từ các chủng PRRS phân lập ở Việt Nam được lựa chọn làm giống gốc sẽ có sự tương đồng kháng nguyên với các chủng gây bệnh là rất cao, điều này làm tăng hiệu lực của vắc-xin sản xuất ra so với các vắc-xin nhập khẩu được chế tạo từ các chủng virus PRRS có nguồn gốc không phải của Việt Nam. Xuất phát từ thực tiễn trên, Cơ quan chủ trì Học viện Nông nghiệp Việt Nam cùng phối hợp với PGS. TS Nguyễn Bá Hiên thực hiện nghiên cứu “Hoàn thiện quy trình sản xuất vắc-xin vô hoạt nhũ dầu quy mô công nghiệp phòng hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản cho lợn (PRRS)” với mục tiêu chuyển giao quy trình sản xuất vắc-xin vô hoạt PRRS cho công ty Cổ phần Phát triển Công nghệ Nông thôn (RTD) để sản xuất đại trà với quy mô công nghiệp (có thể lên đến 10-15 triệu liều/năm). Ngoài ra, quy trình sản xuất vắc-xin vô hoạt PRRS quy mô công nghiệp còn có thể được chuyển giao cho các công ty sản xuất vắc-xin trong nước hoặc các cơ sở nghiên cứu về sản xuất vắc-xin. Sản xuất được vắc-xin phòng hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản trên lợn (PRRS) trong nước có hiệu quả cao nhằm thay thế vắc-xin nhập khẩu, giảm chi phí cho chính phủ Việt Nam.

Yêu cầu phát triển của ngành chăn nuôi đòi hỏi ngành thú ý phải đi trước một bước để có thể sẵn sàng đáp ứng với tình hình dịch bệnh mới phát sinh hoặc các bệnh nhập ngoại. Kết quả của đề tài tạo ra quy trình công nghệ sản xuất vắc-xin vô hoạt nhũ dầu phòng PRRS quy mô công nghiệp sẽ rất có ích cho lĩnh vực thú y nói riêng và lĩnh vực công nghệ sinh học nói chung. Tạo ra được những tiến bộ khoa học, phát triển các hướng nghiên cứu về công nghệ sinh học lĩnh vực thú y.

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả sau:

- Đã nhân được 3250ml giống sản xuất (Working seed) có đặc tính sinh học, sinh học phân tử, độc lực và tính kháng nguyên ổn định để sản xuất vắc-xin vô hoạt PRRS.

- Đã sản xuất được 1.000.020 liều vắc-xin vô hoạt nhũ dầu phòng PRRS. Vắc-xin chứa 10⁷TCID₅₀/ liều vắc-xin, độ vô trùng, thuần khiết đạt 100%, an toàn đạt 100%, hiệu lực cao80% và thời gian bảo hộ  4 tháng.

- Xây dựng thành công quy trình sản xuất vắc-xin vô hoạt nhũ đầu PRRS được sản xuất trên quy mô công nghiệp.

- Xây dựng thành công quy trình sử dụng và bảo quản vắc-xin vô hoạt nhũ dầu PRRS được sản xuất trên quy mô công nghiệp.

- Đã hoàn thiện hồ sơ đăng ký lưu hành sản phẩm vắc-xin vô hoạt nhũ dầu phòng hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn (PRRS) được chấp nhận bởi Trung tâm kiểm nghiệm thuốc Thú y Trung ương I.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 18041/2020) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

Đ.T.V (NASATI)