Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là hai hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, có phạm vi cam kết rộng và mức độ cam kết cao nhất của Việt Nam từ trước tới nay.

Các cam kết của CPTPP và EVFTA chủ yếu liên quan đến bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu, các cam kết này tập trung ở Chương 20 CPTPP và Chương 13 EVFTA, mà không có các nội dung liên quan đến các lĩnh vực khác trong ngành tài nguyên và môi trường. Mục đích của CPTPP và EVFTA là nhằm tự do hóa thương mại hàng hóa và dịch vụ giữa các nước tham gia, đồng thời khuyến khích đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đưa ra các biện pháp để bảo đảm việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, hướng đến sự công bằng, tự do thương mại, hạn chế tối đa sự ảnh hưởng đến tự do thương mại. Chương 20 CPTPP và Chương 13 EVFTA yêu cầu các quốc gia thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường nhất định và trong việc cung cấp khuôn khổ hợp tác giữa các Bên.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng cùng với các “luật chơi” khắc nghiệt của quá trình hội nhập quốc tế và trước yêu cầu, đòi hỏi của Đảng, Nhà nước và người dân về tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về tài nguyên môi trường (TNMT), ThS. Nguyễn Thi cùng nhóm nghiên cứu tại Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu cơ sở khoa học và đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật về tài nguyên và môi trường để thực thi Hiệp định Tự do thương mại giữa Liên minh Châu Âu và Việt Nam (EV-FTA) và Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)”.

Đề tài được tiến hành từ năm 2017 đến năm 2020, tập trung khái quát hóa các cam kết về TNMT trong EVFTA và CPTPP và xác định nghĩa vụ của Việt Nam; kinh nghiệm của một số nước trong thực thi các cam kết về thương mại tự do; và tác động của các cam kết trong CPTPP và EVFTA đối với hệ thống pháp luật về TNMT và đề xuất hoàn thiện.

Qua quá trình nghiên cứu, đề tài đã chỉ ra các cam kết mà Việt Nam bắt buộc phải thực hiện: 81 khoản trong CPTPP và 41 khoản trong EVFTA (xem Phụ lục 2). Các cam kết này tập trung vào việc tiếp cận thông tin, thủ tục bảo đảm sự tuân thủ, các cam kết về minh bạch, các yêu cầu bảo đảm sự nghiêm minh trong thi hành pháp luật và sự công bằng trong áp dụng pháp luật. Qua rà soát cho thấy, hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu của Việt Nam, về cơ bản đã tương thích với các yêu cầu của Chương 20 CPTPP và Chương 13 EVFTA đặc biệt là các quy định. Tuy nhiên, còn có một số quy định cần được tiếp tục hoàn thiện và cần được tăng cường tổ chức thực thi trên thực tế để việc tuân thủ cam kết một cách hiệu quả và thiện chí nhất. Kết quả nghiên cứu của Đề tài đã được ứng dụng làm kết quả rà soát, đối chiếu các quy pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường với các cam kết trong CPTPP và EVFTA và đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định để thực thi hai hiệp định nêu trên. Các kết quả rà soát trong lĩnh vực môi trường đã được ứng dụng để sửa đổi, bổ sung Luật bảo vệ môi trường 2014.

Kết quả nghiên cứu của đề tài đã được ứng dụng để xây dựng Kế hoạch thực hiện Hiệp định CPTPP và Hiệp định EVFTA đã được Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành tại Quyết định số 1813/QĐ-BTNMT ngày 18 tháng 8 năm 2020.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 19622/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

N.P.D (NASATI)