Cuối năm 2020, “Chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ Việt Nam đến năm 2020” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 137/2006/QĐ-TTg ngày 14 tháng 6 năm 2006, đã kết thúc thời gian hiệu lực. Trong gần 15 năm thực hiện Chiến lược này, công nghệ vũ trụ ở Việt Nam đã có những bước phát triển mạng mẽ. Việt Nam từ một nước không có vệ tinh, đến nay trên không gian đang có các vệ tinh của Việt Nam đang hoạt động như VINASAT1, VINASAT2, VNREDSat-1, ... góp phần không chỉ phục vụ cho các công tác trong Việt Nam mà còn hỗ trợ các hoạt động, công tác nghiệp vụ ngoài lãnh thổ, đồng thời nâng cao vị thế của Việt Nam về công nghệ vũ trụ trong khu vực cũng như trên thế giới, khẳng định chủ quyền không gian của Việt Nam trên quỹ đạo.

Song song với việc chế tạo và phóng vệ tinh nhỏ và siêu nhỏ, việc tổ chức khai thác, sử dụng dữ liệu từ vệ tinh cũng đã được triển khai rộng khắp trên toàn quốc và trong các bộ, ngành. Cơ sở hạ tầng và nhân lực về công nghệ vũ trụ cũng đã từng bước được xây dựng thông qua các dự án đầu tư cũng như qua công tác nghiên cứu khoa học, giáo dục, đào tạo khoa học công nghệ vũ trụ. Các chính sách và pháp luật liên quan đến công nghệ vũ trụ cũng được từng bước xây dựng và ban hành tạo hành lang pháp lý phù hợp với điều kiện của Việt Nam cũng như tham gia hội nhập thế giới.

Chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ Việt Nam đến năm 2020, kết thúc đặt một dấu mốc đáng ghi nhận trong quá trình phát triển khoa học công nghệ vũ trụ nước nhà. Để tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được, khắc phục giải quyết các khó khăn, các điểm còn tồn tại, yêu cầu phải xây dựng được chiến lước phát triển khoa học công nghệ vũ trụ trong giai đoạn tiếp theo đến năm 2030 và tầm nhìn 2045. Để chuẩn bị tốt cho việc xây dựng Chiến lược trong giai đoạn tiếp theo này, rất cần thiết có một nghiên cứu, đánh giá đầy đủ về các kết quả đạt được, thực trạng và khó khăn còn tồn tại trong giai đoạn trước và về các điều kiện mới của giai đoạn tiếp theo nhằm đề ra các cơ sở khoa học, lý luận, cũng như sự cần thiết và tác động của việc thực hiện Chiến lược phát triển khoa học công nghệ vũ trụ tại Việt Nam.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Chủ nhiệm đề tài TS. Võ Thị Lan Anh cùng nhóm nghiên cứu tại Vụ Công nghệ Cao thực hiện “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn làm căn cứ để xây dựng mục tiêu nội dung sản phẩm dự kiến về việc phát triển và ứng dụng công nghệ vũ trụ phục vụ phát triển kinh tế và xã hội tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025” với mục tiêu: Nghiên cứu, đánh giá tình hình nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ vũ trụ trên thế giới và tại Việt nam trong giai đoạn vừa qua theo các hướng nghiên cứu cơ bản, phát triển công nghệ và nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng công nghệ vũ trụ; Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn trong việc xây dựng mục tiêu, nội dung và sản phẩm dự kiến về việc phát triển và ứng dụng công nghệ vũ trụ phục vụ phát triển kinh tế và xã hội tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025.

Khoa học công nghệ vũ trụ đã và đang trở thành ngành kinh tế – kỹ thuật mũi nhọn của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển. Sự phát triển của lĩnh vực công nghệ cao này có tác động quan trọng đến sự phát triển chính trị, kinh tế, xã hội và các mối quan hệ ngoại giao của một quốc gia, việc xây dựng Chương trình nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ vũ tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025 sẽ góp phần:

- Phục vụ thiết thực và có hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quản lý tài nguyên, giám sát môi trường và thiên tai cũng như nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc theo đúng phương châm kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với nhiệm vụ an ninh - quốc phòng, góp phần nâng cao vị thế quốc tế, tiềm lực khoa học công nghệ và sức mạnh của đất nước.

- Đi thẳng vào công nghệ hiện đại, đồng thời phải xuất phát từ yêu cầu thực tế, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước, phát huy tối đa tiềm lực trí tuệ con người Việt Nam; bắt đầu từ việc tiếp nhận chuyển giao công nghệ, tiến tới cải tiến và làm chủ công nghệ.

- Mở rộng quan hệ quốc tế, đa dạng hoá, đa phương hoá nhưng có lựa chọn trọng điểm nhằm thu hút đầu tư, xây dựng đội ngũ cán bộ, tiếp thu công nghệ hiện đại để đẩy nhanh quá trình ứng dụng và phát triển CNVT ở Việt Nam.

Vì vậy, kết quả của đề án đã cung cấp luận cứ để xây dựng Hồ sơ trình Lãnh đạo Bộ phê duyệt Khung chương trình KHCN trọng điểm cáp quốc gia “Nghiên cứu phát triển và ứng dụng Khoa học và Công nghệ vũ trụ giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”.; đồng thời cũng là căn cứ để xét duyệt các nhiệm vụ thuộc 02 Chương trình nhằm thực hiện các nhiệm vụ đã đề ra trong Quyết định số 169/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ về Chiến lược nghiên cứu và phát triển công nghệ vũ trụ giai đoạn đến năm 2030 và Quyết định số 149/QĐTTg của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20890/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.

Đ.T.V (NASTIS)