Đất sét là một nguyên liệu quan trọng, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp như: công nghiệp gốm sứ, vật liệu xây dựng, gạch chịu lửa, công nghiệp giấy, xi măng, làm các bộ lọc hóa học, ngoài ra còn được sử dụng làm vật liệu chống thấm nước cho các công trình thủy lợi như cống rãnh, đập ngăn nước…

Sản phẩm gốm sứ cần phải đạt được một số tính chất kỹ thuật nhất định như bền cơ học, bền nhiệt, bền điện và bền hóa. Các sản phẩm khác nhau tùy theo mục đích sử dụng lại đòi hỏi phải ưu tiên một số tính chất. Các tính chất trên của sản phẩm chỉ đạt được các trị số mong muốn sau khi đã nung, đồng thời điều kiện nung có tác dụng đáng kể đến các tính chất của sản phẩm. Tính chất kỹ thuật của đất sét quyết định khả năng và phạm vi sử dụng chúng. Để sử dụng đất sét thật hợp lý cần nghiên cứu các tính chất của đất sét một cách chính xác để đưa ra yêu cầu kỹ thuật trong từng lĩnh vực sử dụng.

Với các nhóm sản phẩm gốm sứ khác như sản phẩm gạch ngói nung đã có riêng bộ gồm 2 tiêu chuẩn: TCVN 4353:1986, quy định các yêu cầu kỹ thuật và TCVN 4345:1986 phương pháp xác định các chỉ tiêu cơ lý của đất sét để sản xuất gạch ngói nung. Với sản phẩm sứ dân dụng thì hiện chưa có bộ tiêu chuẩn Việt Nam nào được công bố. Vì vậy cần xây dựng bộ tiêu chuẩn riêng dành cho đất sét để sản xuất sứ dân dụng nhằm đạt được sự thống nhất trong việc sản xuất, đánh giá chất lượng nguyên liệu đất sét cho sản xuất sứ dân dụng, định hướng cho việc sử dụng đất sét trong nước cũng như xuất nhập khẩu.

Xuất phát từ thực tiễn trên, KS. Nguyễn Thu Dịu cùng nhóm nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Sành sứ Thủy tinh Công nghiệp thực hiện đề tài “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn xây dựng yêu cầu kỹ thuật và phương pháp xác định thành phần hóa học, độ dẻo đối với đất sét để sản xuất sứ dân dụng” với mục tiêu: Xác lập cơ sở khoa học và thực tiễn xây dựng yêu cầu kỹ thuật và phương pháp xác định thành phần hóa học, độ dẻo đối với đất sét để sản xuất sứ dân dụng; Xây dựng dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia về đất sét dùng để sản xuất sứ dân dụng

- Yêu cầu kỹ thuật; Xây dựng dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia về đất sét dùng để sản xuất sứ dân dụng

- Phương pháp xác định thành phần hóa học; Xây dựng dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia về đất sét dùng để sản xuất sứ dân dụng

- Phương pháp xác định độ dẻo.

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

- Xây dựng được bảng các yêu cầu kỹ thuật đối với nguyên liệu đất sét để sản xuất sứ dân dụng. Đề xuất dự thảo tiêu chuẩn: “Nguyên liệu để sản xuất sứ dân dụng - Đất sét - Yêu cầu kỹ thuật”.

Dự thảo đề xuất các chỉ tiêu sau cho 2 dòng sản phẩm sứ dân dụng cao cấp và sứ dân dụng phổ thông:

+ Hàm lượng SiO2; + Hàm lượng Al2O3 + Hàm lượng Fe2O3; + Hàm lượng TiO2; + Hàm lượng mất khi nung (MKN); + Thành phần cỡ hạt d95; + Độ trắng sau nung 1200 độ C; + Độ co (độ co khi sấy 110 độ C và độ co khi nung 1200 độ C)

- Xây dựng được phương pháp phân tích thành phần hóa học nguyên liệu đất sét để sản xuất sứ dân dụng bằng phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử. Đề xuất dự thảo tiêu chuẩn: “Nguyên liệu để sản xuất sứ dân dụng - Đất sét - Phương pháp phân tích thành phần hóa học”.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20329/2020) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

Đ.T.V (NASATI)