Biến đổi khí hậu (BĐKH) từ lâu là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu ở Việt Nam. Trước những ảnh hưởng quá lớn của BĐKH tới tình hình kinh tế - xã hội trong nước, Việt Nam đã ban hành hàng loạt các chính sách nhằm triển khai các hành động bao gồm các thích ứng và giảm nhẹ. Tại Hội nghị lần thứ 21 (COP21) năm 2015, Việt Nam cùng các quốc gia khác tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH đã thông qua Thoả thuận Paris về BĐKH. Đây là Thoả thuận mang tính lịch sử, là cơ sở pháp lý toàn cầu đầu tiên ràng buộc trách nhiệm của tất cả các Bên trong ứng phó với BĐKH. Việc thực hiện trách nhiệm của mỗi Bên trong ứng phó với BĐKH chủ yếu thông qua Đóng góp dự kiến do quốc gia tự quyết định (NDC).

INDC của Việt Nam bao gồm hợp phần giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và hợp phần thích ứng với BĐKH. Hợp phần giảm nhẹ xác định lộ trình giảm nhẹ phát thải khí nhà kính giai đoạn 2021-2030 đối với các lĩnh vực năng lượng; nông nghiệp; thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp (LULUCF); chất thải. Kịch bản phát triển thông thường (BAU) được xây dựng với năm cơ sở là 2010 và dự tính cho đến năm 2030. Bằng nguồn lực trong nước, đến năm 2030 Việt Nam sẽ giảm 8% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với BAU. Mức đóng góp này có thể tăng lên tới 25% khi nhận được hỗ trợ quốc tế thông qua hợp tác song phương, đa phương và thực hiện các cơ chế mới trong thỏa thuận BĐKH toàn cầu. Đến năm 2020, sau 4 năm rà soát và cập nhật, NDC Việt Nam được đề xuất với một số thay đổi so với INDC 2016 về số lượng các lĩnh vực giảm nhẹ, mục tiêu giảm phát thải và chi tiết tác động, thuận lợi và thách thức trong thực hiện NDC. Vì thế, nhóm nghiên cứu của TS. Nguyễn Tùng Lâm tại Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu, đánh giá thực trạng và đề xuất cơ chế, chính sách khuyến khích nghiên cứu, chuyển giao công nghệ về biến đổi khí hậu” từ năm 2018 đến năm 2020.

Đề tài hướng đến thực hiện mục tiêu xác định các khoảng trống trong các cơ chế và chính sách hiện hành về khuyến khích nghiên cứu, chuyển giao công nghệ về BĐKH đáp ứng cam kết quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam.

Sau hai năm nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

Thứ nhất, đã tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước về các cơ chế chính sách khuyến khích, thúc đẩy nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, tăng cường năng lực các cơ quan đầu ngành về nghiên cứu chuyển giao công nghệ và các hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ về BĐKH nhằm đáp ứng các cam kết quốc gia tự nguyện (NDC).

Thứ 2, đã thực hiện nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách khuyến khích các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ về BĐKH (theo mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với BĐKH trong khuôn khổ Cam kết quốc gia tự nguyện (NDC) của Việt Nam.

Thứ 3, đã đề xuất cơ chế, chính sách khuyến khích, thúc đẩy và tăng cường năng lực nghiên cứu và chuyển giao công nghệ về BĐKH của các cơ quan nghiên cứu BĐKH đầu ngành nhằm đáp ứng các yêu cầu thực hiện NDC của Việt Nam.

Thứ 4, đã đề xuất, xây dựng các chính sách hợp tác, cơ chế chia sẻ thông tin và tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, trao đổi công nghệ về BĐKH nhằm thúc đẩy thực hiện NDC của Việt Nam.

Thứ 5, đã xây dựng dựng dự thảo Báo cáo trình Thủ tướng về đề xuất cơ chế, chính sách khuyến khích nghiên cứu, chuyển giao công nghệ về BĐKH phù hợp với điều kiện của Việt Nam cho giai đoạn 2021-2030.

Kết quả nghiên cứu đã xác định và phân tích những khoảng trống còn tồn tại trong hệ thống chính sách thúc đẩy nghiên cứu và chuyển giao các công nghệ về BĐKH nhằm mục tiêu củng cố và cải thiện hoạt động thực thi các chính sách ở Việt Nam.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 19180/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

N.P.D (NASATI)