Trong những năm qua, theo tổng kết của Bộ Giao thông vận tải, sản lượng vận tải hàng hoá vận chuyển bằng ô-tô luôn chiếm 60 - 65% và sản lượng vận tải hành khách vận chuyển bằng ô-tô chiếm 75 - 82%. Trong đó, vận tải hàng hóa bằng xe tải nặng, xe container chiếm tới 60% tổng sản lượng vận tải hàng hóa vận chuyển bằng ô-tô. Mặc dù số lượng xe tải nặng, xe container ở nước ta mới ở mức khoảng 100.000 xe, chiếm tỷ lệ 0.3%, nhưng đã chứng tỏ hiệu quả và ưu thế của hình thức vận chuyển khối lượng lớn trên những cự ly dài của loại phương tiện này.

Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm nêu trên, xe tải nặng và xe container cũng còn những mặt tồn tại do là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn dễ gây tai nạn giao thông (TNGT) khi lưu hành trên đường, đồng thời cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất dễ gây hư hỏng công trình cầu, đường. Việc xác định ảnh hưởng của đặc điểm dòng xe và các yếu tố hình học của tuyến đường là việc rất quan trọng để thúc đẩy các giải pháp xử lý để nâng cao an toàn giao thông (ATGT) bằng cách áp dụng các công nghệ mới. Tuy nhiên, kiến thức về việc thiết lập mối quan hệ định lượng giữa xác suất xảy ra TNGT do xe tải lớn gây ra trên đường bộ với các biến số về giao thông và các yếu tố hình học của đường còn bị hạn chế. Từ thực tế trên, nhóm nghiên cứu của PGS. TSKH. Doãn Minh Tâm tại Tổng cục Đường bộ Việt Nam đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu đề xuất giải pháp tăng cường công tác quản lý hoạt động của dòng xe tải hạng nặng và xe container trên mạng lưới đường bộ Việt Nam” từ năm 2020 đến năm 2021

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu đánh giá thực trạng về công tác quản lý hoạt động của loại xe tải nặng và xe container trên thế giới và tại Việt Nam. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp tổng hợp để có thể áp dụng cho điều kiện Việt Nam, nhằm góp phần tạo điều kiện cho hoạt động vận tải đường bộ khối lượng lớn bằng xe tải nặng, xe container được phát triển mạnh trong giai đoạn mới nhằm thúc đẩy sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội trên phạm vi cả nước và tại từng địa phương. Đồng thời, đề xuất các biện pháp về quản lý và kỹ thuật nhằm góp phần giảm thiểu các tác động của xe tải nặng, xe container có thể gây ra TNGT, ùn tắc giao thông đường bộ và để nâng cao chất lượng khai thác và bảo vệ công trình giao thông trên các tuyến đường bộ có xe tải nặng, xe container hoạt động tại Việt Nam.

Theo kết quả nghiên cứu đề tài, với đặc điểm của xe tải nặng, xe container có kích thước lớn, trọng tải nặng, tia nhìn của lái xe từ 2.0 - 2.5 m so với mặt đường, cho nên xuất hiện nhiều “điểm mù” khi xe lưu hành trên đường bộ, từ đó dễ gây TNGT nếu như người tham gia giao thông và các phương tiện khác đi vào những “điểm mù” này. Ngoài ra, do đặc điểm cấu tạo, cho nên xe tải nặng, xe container đòi hỏi bán kính quay rất lớn, đòi hỏi tầm nhìn xa gấp 2-3 lần so với xe con; xe nặng lại dễ lật khi đi vào các đoạn đường con có siêu cao lớn kèm góc ngoặt gấp. Chính vì do các yếu tố về đặc điểm cấu tạo kích thước lớn và các đặc trưng vật lý về trọng tải, về di chuyển của xe tải nặng, xe container là các yếu tố đặc thù phải chấp nhận, không dễ khắc phục, cho nên để giảm thiểu TNGT cần chủ động đề xuất các giải pháp hỗ trợ khác liên quan đến thiết kế tuyến đường và thiết kế tổ chức giao thông cho hợp lý, đặc biệt cần nâng cao chất lượng đào tạo theo kỹ năng cho lái xe và phổ biến, đào tạo kỹ năng đi trên đường cho tất cả mọi người và phương tiện khác tham gia giao thông.

Để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động vận chuyển của xe tải nặng, xe container trên đường bộ, việc bổ sung, chỉnh sửa một số TCVN về thiết kế tuyến đường bộ và mặt đường bộ, còn cần lựa chọn các biện pháp tổ chức giao thông hợp lý kết hợp với cập nhật công nghệ mới để cải tiến phương pháp tổ chức vận tải tà rất cần thiết. Tất cả nhằm mục tiêu tăng cường ATGT, bảo vệ cơ sở hạ tầng đường bộ và cải thiện điều kiện làm việc cho người lái xe tải nặng, xe container trong quá trình lưu thông trên đường. Đồng thời cũng để bảo vệ người và các phương tiện khác cùng tham gia giao thông với xe tải nặng, xe container trên đường bộ.

Tổng hợp các đề xuất của đề tài đã được biên tập thành 2 tập dự thảo Chỉ dẫn kỹ thuật đi kèm theo, đó là dự thảo “Hướng dẫn tổ chức khai thác, tăng cường quản lý hoạt động của xe tải nặng, xe container trên mạng lưới đường bộ Việt Nam” và dự thảo “Chỉ dẫn thiết kế tổ chức giao thông trên các tuyến đường hành lang vận tải cho phép xe tải nặng, xe container lưu hành”.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20407/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

N.P.D (NASATI)