Theo Quy hoạch truyền dẫn, phát sóng phát thanh, truyền hình đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 22/2009/QĐ-TTg ngày 16/02/2009, định hướng công nghệ truyền dẫn, phát sóng cho phát thanh và truyền hình tại Việt Nam sẽ chuyển đổi sang công nghệ số trước năm 2020. Đối với truyền dẫn, phát sóng truyền hình mặt đất, Việt Nam đã hoàn thành việc chuyển đổi truyền dẫn, phát sóng truyền hình tương tự mặt đất sang truyền hình số mặt đất công nghệ DVB-T2 trên toàn quốc vào 0h ngày 28/12/2020. Tuy nhiên, đối với phát thanh, hiện Việt Nam vẫn chưa chính thức lựa chọn tiêu chuẩn phát thanh số quốc gia.

Hệ thống phát thanh tại Việt Nam gồm Đài Tiếng nói Việt Nam và các Đài phát thanh- truyền hình tại địa phương được triển khai trải rộng trên mọi miền của đất nước với hàng ngàn đài/trạm phát sóng phát thanh theo sự phân cấp quản lý, các đài PT-TH địa phương trực thuộc sự quản lý trực tiếp của UBND cùng cấp. Phương thức phát thanh của các Đài hiện nay vẫn chủ yếu là phát sóng Trung (MW) và hệ thống phát thanh FM.

Trong xu hướng hội tụ công nghệ, đa phương tiện, đa dịch vụ, sự bùng nổ các dịch vụ nội dung số trên internet đã làm thay đổi cách thức tiếp nhận thông tin của công chúng, trong đó có thính giả nghe đài. Chuyển sang phát thanh số là xu thế tất yếu của phát thanh thế giới, phát thanh Việt Nam không thể là một ngoại lệ. Phát thanh số cung cấp các dịch vụ đa dạng hơn phát thanh truyền thống: ngoài các chương trình phát thanh với chất lượng cao, phát thanh số còn có thể cung cấp các dịch vụ gia tăng như văn bản, dữ liệu hay thậm chí là tín hiệu video, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thính giả. Để thu các chương trình phát thanh số, máy thu thanh đã không chỉ còn là “loa” cung cấp thông tin âm thanh mà đã trở thành một kho thông tin đa phương tiện với nhiều chức năng trong đó có màn hình LCD hiển thị các thông tin như tên bài hát, ca sỹ, bản tin giao thông, thời tiết v.v. Sự kết hợp phát thanh số với một số công nghệ viễn thông khác như 4G/5G để tạo ra một kênh phản hồi. Việc kết hợp này đưa ra nhiều dịch vụ mới ngoài các chương trình phát thanh (Hybrid Broadcast), do đó ngoài việc chuyển sang phát thanh số thì việc phát triển phát thanh trên Internet, mạng xã hội, youtube và một số ứng dụng trên nền tảng OTT cũng tương đối quan trọng tạo cho thính giả có nhiều kênh thông tin và gần gũi hơn.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Chủ nhiệm đề tài Nguyễn Chấn cùng nhóm nghiên cứu tại Cục Phát thanh, tuyền hình và thông tin điện tử thực hiện “Nghiên cứu hiện trạng và đề xuất giải pháp quản lý chất lượng dịch vụ phát thanh số ở Việt Nam” với mục tiêu định hướng làm cơ sở ban hành các chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thật về tín hiệu phát thanh số.

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

Phát thanh số chủ yếu được triển khai theo chuẩn DAB/DAB+ và DRM/DRM+, phát thanh số được phát song song với phát thanh tương tự. Các quốc gia đã triển khai phát thanh số đều chưa có kế hoạch ngừng phát sóng phát thanh tương tự, trừ Na Uy đã ngừng phát thanh tương tự từ năm 2017 và Thụy Sỹ có kế hoạch ngừng phát thanh tương tự vào năm 2023.

Qua nghiên cứu, các nước triển khai DAB đã chuyển sang sử dụng DAB+ hoặc sử dụng luôn tiêu chuẩn DAB+

Đặc điểm của các nước khi triển khai phát sóng số đa phần phục vụ mục đích thương mại. Ngoài yếu tố cung cấp đến các hộ gia đình, các quốc gia quan tâm đến việc phủ sóng dọc theo các trục đường chính, tỷ lệ ôtô lắp các thiết bị nghe phát thanh số khá cao (nhiều nước trên 90%).

Tại Việt Nam, hệ thống phát thanh tương tự đang được Đài TNVN và các Đài Phát thanh, truyền hình địa phương duy trì cung cấp hiệu quả, đáp ứng được nhiệm vụ chính trị, thông tin tuyên truyền, giải trí đến người dân. Bên cạnh đó, Đài TNVN và các Đài địa phương cũng đã triển khai cung cấp các chương trình phát thanh qua nền tảng mạng Internet thông qua địa chỉ tên miền và các ứng dụng, được nhiều người quan tâm.

Từ năm 2005, trong khuân khổ các Hội nghị về phát thanh số, Đài TNVN đã triển khai thử nghiệm các tiêu chuẩn HD-Radio, DAB, DRM trong thời gian diễn ra Hội thảo. Trên cơ sở các kết quả đạt được, đánh giá với yếu tố phù hợp với Việt Nam như quy định về tần số, giá cả đầu thu, địa bàn triển khai,…Đài TNVN đã chính thức đề xuất cơ quan quản lý nhà nước cấp Giấy phép thử nghiệm phát thanh số mặt đất theo tiêu chuẩn DAB+ tại địa bàn thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh với thời gian thử nghiệm từ 22/11/2019 đến 23/11/2021 (2 năm) trên tần số 216,928 MHz để thử nghiệm, công suất máy phát 2,5 kW, truyền tải 9 kênh trong đó 8 kênh phát thanh của Đài TNVN và 01 kênh ca nhạc tổng hợp; Dữ liệu phát kèm: Thông tin tỷ giá ngoại tệ; Dự báo thời tiết; Hình ảnh và text. Tốc độ dữ liệu mỗi chương trình từ 48-128 kbit/s, mã hóa AAC. Kết quả thử nghiệm cho thấy việc triển khai với chất lượng tại phía thu đáp ứng được yêu cầu cho nghe cho các phương tiện di chuyển với cường độ trường của tín hiệu trung bình từ 50-57dBμV/m.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20883/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.

Đ.T.V (NASTIS)