Nông nghiệp Việt Nam hiện nay phát triển chủ yếu dựa vào phân hóa học. Phân bón học hiện nay có hiệu suất sử dụng thấp (bình quân khoảng 40%). Cách bón phân hiện nay, dù theo định mức hay theo kinh nghiệm thì thực chất vẫn chưa khoa học, không cân đối, còn tùy tiện, không chỉ làm lãng phí đến 2 50% phân bón, mà còn làm cho sâu bệnh phát triển với tần suất cao hơn, mức độ nghiêm trọng hơn.

Muốn từ bỏ phân vô cơ, quay về với phân chuồng. Nhưng kết quả phân tích cho thấy: Hàm lượng N, P, K trong phân chuồng là quá thấp. Để giữ được năng suất hiện nay của các cây trồng chủ lực của Việt Nam, cần dùng từ 50-80 tấn phân chuồng/ha. Điều này khó khả thi. Sử dụng phân chuồng vẫn không giải quyết được vấn đề cân đối dinh dưỡng cho cây trồng. Không phải trong phân chuồng không chứa các chất độc hại và mầm bệnh nguy hiểm. Vấn đề sâu bệnh là nỗi lo thường trực của các nhà nông.

Công ty TNHH thương mại Trang Trại Việt đang áp dụng công nghệ tiên tiến để xử lý chất thải chăn nuôi gà và tạo ra được các loại phân bón hữu cơ. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, công ty gặp phải một số khó khăn dẫn đến dây truyền sản xuất phân bón hoạt động không hiệu quả, công suất sản xuất thấp, chất lượng phân bón không ổn định.

Hiện nay, số lượng các trang trại chăn nuôi gà mà công ty ký kết hợp tác xử lý chất thải chăn nuôi không nhiều (50 trang trại) cộng với công suất lò gia nhiệt nhỏ nên công suất hoạt động sản xuất phân bón thực tế của Công ty thấp.

Tỉnh Đồng Nai phía Đông giáp tỉnh Bình Thuận, phía Đông Bắc giáp tỉnh Lâm Đồng, phía Tây Bắc giáp tỉnh Bình Dương và Bình Phước, phía Nam giáp tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, phía Tây giáp Thành phố Hồ Chí Minh, nằm ở vị trí trung tâm Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, là vùng kinh tế phát triển năng động nhất Việt Nam. Năm 2020, giá trị tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh Đồng Nai - GRDP tăng 9,05%, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 8,7%, giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản tăng 2,7%; Thu nhập bình quân đầu người đạt 112 triệu đồng. Ngành chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai rất phát triển. Chăn nuôi trang trại chiếm hơn 90%, chăn nuôi nhỏ lẻ chiếm gần 10% tổng đàn, với khoảng 1.059 trang trại và 6.150 hộ chăn nuôi. Gà là một trong hai vật nuôi chủ lực của tỉnh. Tổng đàn gà năm 2020 là 21.463.000 con, năm 2021 là 21.774.000 con, chăn nuôi trang trại chiếm 91% tổng đàn với 366 trang trại; Năm 2020, sản lượng thịt gà đạt 150.357 tấn; Sản lượng trứng gà đạt 973.122 nghìn quả. Năm 2021, sản lượng thịt gà đạt 154.824 tấn; Sản lượng trứng gà đạt 1.026.936 nghìn quả. Đàn gà thịt chủ yếu được nuôi theo quy mô trang trại với các giống công nghiệp hướng thịt (Arbor Asses, Ross, Cobb), gà lông màu (Tam Hoàng, Lương Phượng).

Chăn nuôi gà đã tạo việc làm, tạo thu nhập ổn định cho người dân, doanh nghiệp, đóng góp cho sự phát triển của tỉnh Đồng Nai. Tuy nhiên, song hành 3 cùng sự phát triển, chăn nuôi gà nói riêng và ngành chăn nuôi nói chung đang thải ra một lượng lớn chất thải, nước thải gây ô nhiễm môi trường. Tổng lượng phân gà phát sinh năm 2020 trên địa bàn tỉnh Đồng Nai là 1.076.329 tấn. Trong khi đó, số cơ sở chăn nuôi có biện pháp xử lý chất thải rất ít, 84,85% trang trại thu gom phân gà, bán cho thương lái nên đầu ra không ổn định, phụ thuộc rất nhiều vào thương lái dẫn đến phân gà bị tồn lưu tại trang trại, ảnh hưởng đến môi trường và hoạt động chăn nuôi của trang trại.

Nông nghiệp tuần hoàn nói chung và chăn nuôi tuần hoàn nói riêng là hoạt động sản xuất không chất thải, không phế phẩm; ứng dụng kỹ thuật truyền thống và những tiến bộ khoa học để xử lý phụ phẩm, chất thải trong quá trình sản xuất thành giá trị hữu ích, tái sử dụng trong nông nghiệp, góp phần bảo vệ và tái sinh môi trường. Đây là hướng đi bền vững trong định hướng phát triển chăn nuôi được các cấp, ngành chuyên môn và người dân áp dụng, góp phần thực hiện thành công tái cơ cấu lĩnh vực chăn nuôi.

Trước thực tế đó, việc nghiên cứu tạo ra một quy trình khép kín từ nâng cao năng suất chăn nuôi, xử lý triệt để chất thải tạo ra phân hữu cơ phục vụ cho trồng trọt là thực sự cấp thiết để hướng tới một nền nông nghiệp sạch, nông nghiệp tuần hoàn, góp phần bảo vệ và tái sinh môi trường.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Chủ nhiệm đề tài Kỹ sư Nguyễn Anh Bắc cùng nhóm nghiên cứu tại Công ty TNHH Thương mại Trang trại Việt thực hiện đề tài “Nghiên cứu hoàn thiện quy trình thu gom xử lý phân và xác hữu cơ từ các trang trại chăn nuôi gà để sản xuất phân bón hữu cơ” với mục tiêu Xây dựng được mô hình liên kết và hoàn thiện quy trình quản lý, xử lý phân và xác hữu cơ từ các trang trại chăn nuôi gà để sản xuất phân bón hữu cơ, phục vụ chăn nuôi an toàn sinh học và sản xuất nông sản an toàn tại Đồng Nai.

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

 Hiện trạng chăn nuôi gà trên địa bàn tỉnh Đồng Nai năm 2020: tổng số trang trại chăn nuôi gà là 366 trang trại; tổng số con gà là 21.463.000 con; sản lượng thịt gà: 150.357 tấn; sản lượng trứng: 973.122 nghìn quả. Số lượng gà nuôi theo trang trại chiếm 91% tổng gà trên địa bàn tỉnh, 9% là gà nuôi theo nông hộ. Các huyện: Trảng Bom, Cẩm Mỹ, Xuân Lộc là 3 huyện có chăn nuôi gà phát triển, chiếm quy mô, số lượng lớn gà của cả tỉnh Đồng Nai.

Tổng khối lượng phân gà phát sinh tại các trang trại chăn nuôi gà trên địa bàn tỉnh Đồng Nai là 1.076.329 tấn/năm gồm phân gà lẫn trấu có ở những trang trại chăn nuôi gà thịt và gà hậu bị; Phân gà tươi có ở những trang trại chăn nuôi gà đẻ trứng. Xác hữu cơ gà: với gà thịt, tỷ lệ gà bị loại, gà chết là 5,6 %/lứa gà. Gà đẻ trứng, tỷ lệ gà chết là 0,01%/ngày. 81,82% các trang trại được phỏng vấn có sử dụng đệm lót sinh học trong hoạt động chăn nuôi gà. 100% các trang trại sử dụng chế phẩm vi sinh để khử mùi hôi chuồng trại. 84,85% trang trại được phỏng vấn thu gom phân gà, bán cho thương lái. 15,15% trang trại được phỏng vấn hợp đồng với bán phân gà cho cơ sở sản xuất phân hữu cơ. Xác hữu cơ gà: được đốt làm thức ăn cho động vật khác: chó, cá sấu.

Hiện trạng liên kết quản lý, thu gom, xử lý phế phụ phẩm chăn nuôi gà trên địa bàn tỉnh Đồng Nai: có 02 mô hình liên kết: Trang trại liên kết với thương lái và Trang trại liên kết với Công ty sản xuất phân hữu cơ thu gom, xử lý phế phụ phẩm chăn nuôi gà.

Thiết kế chế tạo được hệ thống gia nhiệt xử lý phân gà công suất 10 tấn/h và hệ thống gia nhiệt xác gà hữu cơ công suất 1 tấn/h có các thông số kỹ thuật:

+ Kích thước trống quay: d x r = 18000 x1500 mm; Khung sườn bằng sắt, thép tấm gia công chế tạo mới 100%;

+ Kích thước lò đốt trấu: d x r = 3000 x 1500 mm;

+ Kích thước băng chuyền: d x r = 8000 x 700 mm;

+ Thiết bị điều khiển, tủ điện, khởi động từ, motor, biến tần;

+ Năng suất: 10 tấn/h với điều kiện ẩm độ nguyên liệu đầu vào dưới 40 %;

+ Công suất tiêu thụ điện năng: 30-35 kw/h

Qua vận hành thử nghiệm cho thấy lò sấy đảm bảo an toàn kỹ thuật với nhiệt độ tiệt trùng đảm bảo trong lò gia nhiệt là trên 150oC.

Từ quá trình vận hành thử nghiệm đã đưa ra được quy trình vận hành cho hệ thống gia nhiệt phân gà và xác gà.

Đã hoàn thiện được quy trình quản lý, thu gom phân và xác hữu cơ gà tại 211 trang trại chăn nuôi gà.

Xây dựng được quy trình sản xuất phân và xác hữu cơ gà với công suất 200 tấn/ngày

Đã xây dựng được mô hình liên kết chặt chẽ giữa các trang trại chăn nuôi gà và nhà sản xuất phân bón hữu cơ. Mô hình xây dựng mối liên kết của các trang trại chăn nuôi gà với nhà sản xuất phân bón hữu cơ từ khi chuẩn bị nguyên liệu đầu vào, trong quá trình nuôi gà và hoàn thiện quá trình sản xuất từ xác gà và phân gà thành phân hữu cơ thành phẩm.

Việc sản xuất phân thử nghiệm đã được tiến hành sản xuất 1.000 tấn phân, quy mô công suất nhà máy đạt 200 tấn/ngày. Chất lượng phân đảm bảo theo đạt quy chuẩn QCVN 01-189:2019/BNNPTNT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng phân bón.

Có thể tìm đọc toàn văn báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20873/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.

Đ.T.V (NASTIS)