Vô sinh là tình trạng một cặp vợ chồng không có khả năng mang thai sau một năm quan hệ tình dục đều đặn mà không dùng bất kì biện pháp tránh thai. Hiện nay, tỷ lệ vô sinh trên thế giới cũng như trong nước ta ngày càng gia tăng đáng kể. Vô sinh ảnh hưởng tới 13-18% các cặp vợ chồng, trong đó nguyên nhân do nam giới chiếm tới gần 50% các trường hợp. Có nhiều yếu tố liên quan đến nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới, trong đó một số yếu tố liên quan trực tiếp đến quá trình sản sinh tinh trùng. Do đó việc chẩn đoán nguyên nhân vô sinh là rất quan trọng, giúp bác sĩ lâm sàng quyết định phương pháp điều trị để đạt được kết quả tốt nhất. Hiện nay có nhiều xét nghiệm hỗ trợ giúp chẩn đoán nguyên nhân như tinh dịch đồ (TDĐ), xét nghiệm di truyền, định lượng nội tiết tố và gần đây là xét nghiệm các marker hóa sinh trong tinh dịch.

Đã có nhiều cơ chất được tìm thấy trong tinh dịch và phản ánh một số chức năng mà chúng có liên quan. Trong đó, fructose có vai trò quan trọng, được sản xuất bởi các tuyến sinh dục từ túi tinh, nó là nguồn cung cấp năng lượng chính cho tinh trùng hoạt động, do đó ảnh hưởng đến tỷ lệ sống và khả năng di động của tinh trùng. Hoạt lực của tinh trùng đã được chứng minh có liên quan chặt chẽ đến nồng độ fructose. Thiếu hụt fructose trong hệ thống sinh sản gây yếu sinh lý và vô sinh. Chính vì vậy nhiều nơi trên thế giới đã đưa xét nghiệm nồng độ fructose là xét nghiệm cơ bản trong chẩn đoán vô sinh nam.

Ở Việt Nam, xét nghiệm này mới được đưa vào ứng dụng từ năm 2011 tại bệnh viện Việt Đức và từ năm 2013 tại Trung tâm Tư vấn Di truyền - Đại học Y Hà Nội và ngày càng phổ biến tại các cơ sở y tế đã góp phần chẩn đoán nguyên nhân vô sinh nam hay xác định các bất thường hệ sinh sản nam. Nhu cầu sử dụng bộ xét nghiệm để định lượng fructose trong tinh dịch ngày càng nhiều. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay chưa có đơn vị hay cơ sở nào sản xuất bộ xét nghiệm này. Do đó tất cả bộ xét nghiệm đều phải nhập từ nước ngoài với nhiều chi phí trung gian làm tăng giá thành của xét nghiệm lên nhiều lần. Xuất phát từ tình hình thực tế này, nhóm nghiên cứu do TS. Nguyễn Thị Trang làm chủ nhiệm, đã thực hiện đề tài: “Xây dựng quy trình và pha chế định lượng fructose và kẽm trong tinh dịch bằng phương pháp so màu” trong thời gian từ năm 2017 đến 2019”.

Sau 2 năm nghiên cứu, các tác giả đã tạo ra được bộ kit xét nghiệm với các thông số thẩm định như sau:  Độ đặc hiệu 100 %; Độ nhạy 99,05%; Phương trình hồi quy tuyến tính: y = 0,0666x + 1,2026; Hệ số tương quan r = 0,9956; Hàm hiệu chuẩn: y = 0,9977x Hệ số tương quan R2 = 0,9995; Độ chính xác (bao gồm độ lặp lại: CV% = 0,27% < 5%; độ chụm trung gian: CV% = 0,64% < 5%; độ tái lập: CV%= 1,393 % < 5%); Độ đúng: ttn = 2,076 < tc = 2,262; Tuổi thọ bộ xét nghiệm: 8 tháng.

Ưu điểm về hóa chất của bộ kit tự pha so với bộ kit thương mại: Bộ xét nghiệm tự pha chỉ sử dụng 2,5 ml HCl và 0,25 ml resorcinol cho 01 lần định lượng/01 bệnh nhân (phiên bản gốc sử dụng 6 ml, resorcinol 2 ml và Acid Benzoic); Sử dụng chất chỉ thị màu là resorcinol không độc, rẻ và dễ tìm kiếm thay cho chất chỉ thị indole độc, đắt tiền và khó tìm ở Việt Nam. Nghiên cứu có ý nghĩa to lớn trong chẩn đoán nguyên nhân vô sinh ở nam giới.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 16188/2019) tại Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ quốc gia.

N.P.D (NASATI)