Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ ba và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế. Đột quỵ thiếu máu não hay còn gọi là nhồi máu não chiếm tỷ lệ chủ yếu khoảng 80 - 85% các bệnh nhân đột quỵ não. Mục tiêu điều trị trong đột quỵ thiếu máu não cấp là phải khôi phục dòng máu đến vùng đang thiếu máu càng sớm càng tốt. Cho đến nay, điều trị đặc hiệu nhồi máu não là kỹ thuật tái thông mạch não gồm hai phương pháp: phương pháp dùng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch và phương pháp lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học. Cả hai phương pháp đều đòi hỏi bệnh nhân phải đến viện càng sớm càng tốt.

Một hướng đi mới đang mở ra triển vọng lớn cho ngành y học phục hồi, đó là việc ứng dụng tế bào gốc trong điều trị các bệnh lý tổn thương hệ thần kinh nói chung và bệnh lý đột quỵ nhồi máu não nói riêng. Liệu pháp tế bào gốc là một mô hình mới nổi trong lĩnh vực điều trị đột quỵ não và được coi là một chiến lược tiềm năng trong tái tạo những thiếu hụt thần kinh ở bệnh nhân đột quỵ não. Cho tới nay, liệu pháp tế bào gốc đã cho thấy hiệu quả ở cả 3 pha: pha cấp tính, bán cấp và mạn tính. Các nghiên cứu trên mô hình động vật và các thử nghiệm lâm sàng cho thấy liệu pháp tế bào gốc tạo máu tự thân có khả năng là khả năng tái tạo mô não phục hồi chức năng thần kinh bị tổn thương. Tại Việt Nam, một số nghiên cứu ứng dụng tế bào gốc tạo máu tự thân trong điều trị một số bệnh như ghép tủy trong điều trị ung thư máu, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị thoái hoá khớp gối, nhồi máu cơ tim, xơ gan…Từ thực tế trên, nhóm nghiên cứu của PGS.TS. Nguyễn Hoàng Ngọc tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tự thân trong điều trị nhồi máu não” trong thời gian từ năm 2018 đến năm 2021.

Đề tài hướng đến thực hiện các mục tiêu sau: xây dựng quy trình phân lập, bảo quản tế bào gốc tự thân sử dụng trong điều trị nhồi máu não và xây dựng quy trình sử dụng tế bào gốc tự thân trong điều trị nhồi máu não.

Dưới đây là các kết quả nổi bật của đề tài nghiên cứu:

Thứ nhất, nhóm nghiên cứu đã xây dựng thành công quy trình phân lập, bảo quản và quy trình sử dụng tế bào gốc tủy xương tự thân trong điều trị đột quỵ não, trong đó có:

- Quy trình phân lập, bảo quản tự thân sử dụng trong điều trị bệnh nhân đột quỵ não (nhồi máu não).

- Chỉ định, quy trình sử dụng tự thân trong điều trị nhồi máu não, trong đó có: chỉ định, quy trình sử dụng tủy xương tự thân qua đường tĩnh mạch điều trị nhồi máu não; và chỉ định, quy trình sử dụng tủy xương tự thân qua đường động mạch điều trị nhồi máu não.

Thứ hai là kết quả sử dụng khối tế bào gốc tủy xương tự thân trong điều trị bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não. Qua nghiên cứu ứng dụng truyền khối tế bào gốc tủy xương tự thân điều trị 62 bệnh nhân nhồi máu não có so sánh với 30 bệnh nhân nhóm đối chứng, các tác giả đã rút ra một số kết luận sau:

- Truyền khối tế bào gốc tủy xương tự thân đường tĩnh mạch ngoại vi ở thời điểm 6 tháng: giá trị trung bình điểm NIHSS và Barthel cải thiện so với thời điểm trước truyền của nhóm tĩnh mạch cao hơn so với nhóm chứng, khác biệt có ý nghĩa thống kê (p0,05).

- So sánh nhóm đường động mạch so với đường tĩnh mạch ở thời điểm 6 tháng: giá trị trung bình điểm NIHSS và thang điểm đánh giá chất lượng cuộc sống bathel (BI) cải thiện so với thời điểm trước truyền khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Tỷ lệ bệnh nhân đạt Thang điểm Rankin sửa đổi (mRS ≤ 2) ở nhóm động mạch cao hơn nhóm tĩnh mạch (29,1% so với 3,2%; p<0,05)

Đây là phương pháp điều trị an toàn, không có khác biệt có ý nghĩa thống kê về biến cố bất lợi và tỷ lệ tử vong giữa nhóm điều trị và nhóm chứng trong và sau thời gian điều trị 6 tháng.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20570/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

N.P.D (NASATI)