Phom là một công cụ sản xuất đặc biệt vì nó được hình thành trên cơ sở nghiên cứu bàn chân và những chuyển động của bàn chân trong quá trình hoạt động. Phom là khuôn để tạo ra không gian bên trong chiếc giầy, mô phỏng bàn chân khi đi, đứng trong giầy, có độ vừa vặn, thoải mái trong một thời gian dài. Phom không chỉ là sự mô phỏng sao chép lại kích thước, cấu tạo của bàn chân mà còn được điều chỉnh có tính đến độ cử động cần thiết của bàn chân khi vận động. Ở những chủng tộc và điều kiện sống khác nhau thì kích thước bàn chân cũng khác nhau do đó phom cũng có các kích thước, hình dạng phù hợp với kích thước bàn chân ở các điều kiện đó. Ngoài ra ngay từ khâu thiết kế ban đầu phom đã là cơ sở để thiết kế các chi tiết phần mũ giầy và đế giầy để tạo nên tính đồng bộ thống nhất trong quá trình lắp ráp mũ giầy, đế giầy khi sản xuất.

Chính vì vậy phom là một công cụ quan trọng không thể thiếu của ngành công nghiệp sản xuất giầy dép. Sự ra đời của phom đã cải thiện một cách căn bản chất lượng giầy dép về mặt thẩm mỹ và quan trọng hơn là làm tăng giá trị sử dụng của đôi giầy bởi sự vừa vặn, dễ chịu đối với bàn chân. Trong thực tế phom là một lĩnh vực khó, rất phức tạp. Ảnh hưởng của việc sử dụng giầy được làm từ phom có kích thước không phù hợp với kích thước bàn chân: có thể gây đau ở các vùng khác nhau như gót, cổ chân, các ngón; thậm chí ở cẳng chân, khớp gối hoặc vùng thắt lưng do làm tăng áp lực đến các cơ bắp. Người thường xuyên mang giày cao gót, nhất là kiểu mũi nhọn, thường bị bệnh lý ở lòng bàn chân do bị căng giãn quá mức, hoặc viêm và biến dạng khớp ngón chân cái và ngón út (thành một góc nhọn). Ngoài ra, khi mang dép hay giày quá rộng, do bị cọ xát thường xuyên hoặc bàn chân lỏng lẻo không được giữ chắc trong giày nên chân dễ bị viêm, chấn thương (như bong gân). Các đầu ngón chân sẽ quặp xuống như ngón chân chim vì phải gắng sức để bấu chắc vào mặt đất khi di chuyển Công nghệ thiết kế phom giầy với sự trợ giúp của máy tính là không thể thiếu trong nền công nghiệp sản xuất giầy hiện đại. Ngày nay, điều này đặc biệt quan trọng nhất là khi mẫu mã luôn thay đổi và số lượng đặt hàng nhỏ. Nếu thiếu đi công nghệ thiết kế phù hợp chắc chắn doanh nghiệp sẽ không có cơ hội chiếm lĩnh thị truờng. Thực hiện đề tài là điều kiện để hoàn thiện công nghệ thiết kế phom giầy và khắc phục những tồn tại hiện có trong quá trình sáng tạo kiểu dáng sản phẩm mới cũng như góp phần giúp doanh nghiệp có cơ hội chủ động thâm nhập vào thị trường giầy dép thế giới. Do vậy nghiên cứu, ứng dụng phần mềm thiết kế phom giầy để thiết kế các mẫu phom có thông số kích thước phù hợp với số đo bàn chân người Việt Nam sẽ là cơ sở để nhóm thực hiện đề tài đưa ra quy trình thiết kế phom giầy các loại theo thông số đo bàn chân người Việt và chế tạo các bộ mẫu phom giầy da nam, nữ chuẩn phù hợp hình dạng và kích thước bàn chân người Việt Nam. Việc nghiên cứu thiết kế những đôi phom chuẩn là điều kiện tiên quyết để sản xuất những đôi giầy chất lượng cao, kiểu dáng đẹp, vừa vặn với bàn chân phục vụ cung cấp cho thị trường trong nước.

Nhằm xây dựng thông số phom phù hợp với số đo bàn chân người Việt cũng như thiết kế, chế tạo các bộ mẫu phom giầy da nam, nữ chuẩn phù hợp hình dạng và kích thước bàn chân người Việt để góp phần tạo ra sản phẩm giầy dép nội địa chất lượng tốt, phù hợp với đối tượng phục vụ, nhóm nghiên cứu Viện Nghiên cứu Da - Giầy do CN. Hoàng Thị Hồng làm chủ nhiệm đã đề xuất và được giao thực hiện đề tài: “Nghiên cứu thiết kế và chế tạo phom giầy phù hợp với bàn chân người Việt Nam”.

Sau một thời gian triển khai thực hiện, nhóm nghiên cứu đã hoàn thành những nội dung công việc đề ra trong thuyết minh cần thực hiện bao gồm:

- Đã tổng quan về hiện trạng, công nghệ chế tạo phom giầy tại Việt Nam.

- Đã xây dựng bộ thông số phom giầy cho các loại phom nam, nữ cho các loại giầy khác nhau

- Đã thiết lập các thông số phom giầy nam, nữ theo các kích thước tương ứng của bàn chân gồm:

+ Xây dựng hệ thống cỡ số phom giầy nam: phom giầy da thông thường, phom dép sandal, phom giầy thể thao, phom giầy bảo hộ lao động với 10 cỡ theo chiều dài và 3 cỡ theo độ đầy

+ Xây dựng hệ thống cỡ số phom giầy nữ: Phom giầy da thông thường (với chiều cao gót 3, 5, 7 cm), phom dép sandal (với chiều cao gót 3, 5, 7 cm), phom giầy thể thao, phom giầy bảo hộ lao động động với 7 cỡ theo chiều dài và 3 cỡ theo độ đầy

- Đã ứng dụng phần mềm thiết kế phom để thiết kế phom giầy chuẩn cho giầy da nam nữ đạt yêu cầu về kỹ thuật và thẩm mỹ.

- Đã chế tạo phom giầy nam, nữ với độ cao khác nhau đã chế tạo lô giầy đi thử nghiệm và đánh giá chất lượng phom giầy thấy rằng chất lượng như thiết kế đạt yêu cầu về kỹ thuật, tính tiện nghi và thẩm mỹ.

- Đã đánh giá hiệu quả kinh tế và xây dựng phương án phát triển sản phẩm.

Để phát huy tối đa việc sử dụng thông số kích thước phom vào thực tế, nhóm nghiên cứu đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo là: nghiên cứu sản xuất thử nghiệm hoàn thiện quy trình thiết kế và phát triển mẫu phom theo xu hướng thời trang phù hợp với kích thước bàn chân người Việt Nam để có thể hoàn thiện quy trình thiết kế và ứng dụng bộ thông số kích thước phom vào thực tế.

Như vậy, các thông số phom chuẩn mà nhóm nghiên cứu xây dựng cùng với mẫu phom giầy mà nhóm nghiên cứu đã thiết kế chế tạo có sự vừa vặn phù hợp với kích thước bàn chân người Việt Nam.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 18478/2020) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

P.T.T (NASATI)