Trong bối cảnh hiện nay, để tăng tính cạnh tranh ngành cà phê Việt Nam thì cần phải tập trung nghiên cứu, chuyển giao các giống cà phê vối chất lượng cao nhằm nâng cao giá trị xuất khẩu của mặt hàng này trên thị trường thế giới. Song song với việc chọn tạo các giống cà phê chất lượng cao thì các biện pháp kỹ thuật nhân giống để đảm bảo tỷ lệ cây sống sau khi trồng cao, các biện pháp kỹ thuật canh tác đi kèm để nâng cao hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích là rất cần thiết. Trong đó thời điểm tưới lần đầu, các biện pháp giữ ẩm, mật độ trồng, thời điểm bón phân, kỹ thuật tạo hình thích hợp cho các giống cà phê vối chín muộn được xem là các nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng của giống. Bên cạnh đó việc ứng dụng các giống cà phê vối chín muộn vào trong sản xuất để chuyển dịch thời điểm chín tập trung trong mùa khô nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm áp lực sân phơi, công lao động trong mùa thu hoạch và đặc biệt giảm được một đợt tưới trong mùa khô để tiết kiệm nguồn nước và bảo vệ môi trường.

Xuất phát từ tình hình thực tế trong sản xuất, nhóm nghiên cứu của ThS. Nguyễn Thị Thanh Mai tại Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên thực hiện dự án SXTN: “Sản xuất thử các giống cà phê vối chín muộn TR14, TR15 chất lượng cao tại các tỉnh Tây Nguyên” trong thời gian từ năm 2017 đến năm 2021.

Đề tài nhằm thực hiện mục tiêu hoàn thiện quy trình kỹ thuật nhân giống vô tính, trồng thâm canh các giống cà phê vối chín muộn TR14, TR15 và chuyển giao giống, quy trình kỹ thuật cho sản xuất cà phê tại Tây Nguyên.

Sau bốn năm nghiên cứu, đề tài đã thu được các kết quả như sau:

- Đã hoàn thiện quy trình nhân giống vô tính, trong đó 02 Quy trình nhân giống vô tính cà phê vối TR14, TR15 đã được công nhận cấp cơ sở và ban hành; và 02 Quy trình trồng, thâm canh 2 giống cà phê vối TR14, TR15 đã được công nhận cấp cơ sở và ban hành.

- Đã sản xuất và chuyển giao được 80.500 cây giống đạt tiêu chuẩn xuất vườn cho 37 hộ nông dân và 2 đơn vị với tổng diện tích khoảng 65 ha. Các diện tích chuyển giao có tỷ lệ cây sống sau 30 tháng trồng trung bình đạt trên 96,2%, vườn cây sinh trưởng tốt và khá đồng đều.

- Đã sản xuất thử các giống cà phê vối chín muộn TR14, TR15, cụ thể như sau:

+ Vào giai đoạn kinh doanh ổn định tại các vùng sinh thái khác nhau năng suất trung bình qua các vụ thu hoạch của giống TR14 biến động từ 5,25 - 6,37 tấn nhân/ha, tăng từ 16,41% - 29,11%; giống TR15 biến động trong khoảng từ 5,23 - 6,01 tấn nhân/ha, tăng từ 15,96% - 21,63% so với giống đối chứng TR6. Khối lượng 100 nhân trung bình từ 21,3 g - 23,5 g; tỷ lệ hạt trên sàng 16 đạt từ 96,3% - 97,4%; tỷ lệ tươi/nhân đạt từ 4,1 - 4,2 và kháng bệnh gỉ sắt từ cao đến rất cao. Chất lượng thử nếm của các giống TR14, TR15 cũng được đánh giá cao, theo tiêu chuẩn đánh giá của CQI giống TR14 được đánh giá với tổng số điểm đạt được 78,25/100 điểm và giống TR15 đạt được 85,50/100 điểm.

+ Mô hình ghép cải tạo, sau 54 tháng ghép cho năng suất khá cao, giống TR14 đạt từ 5,67 - 6,03 tấn nhân/ha và giống TR15 đạt từ 5,57 - 5,80 tấn nhân/ha. Tại các vùng năng suất trung bình 3 vụ thu hoạch đầu của giống TR14 biến động từ 4,45 - 4,67 tấn nhân/ha, tăng từ 17,71% đến 22,34%; Giống TR15 biến động từ 4,36 - 4,80 tấn nhân/ha, tăng từ 15,15% - 23,80% so với giống đối chứng.

+ Mô hình trồng mới, sau 54 tháng trồng sinh trưởng và phát triển khá tốt, năng suất bình quân ở các địa điểm của giống TR14 đạt 5,69 tấn nhân/ha và giống TR15 đạt 5,60 tấn nhân/ha. Năng suất trung bình 3 vụ thu hoạch đầu của giống TR14 dao động từ 3,50 - 3,98 tấn nhân/ha, tăng từ 17,45% - 26,35% và giống TR15 dao động từ 3,33 - 3,99 tấn nhân/ha, tăng từ 11,37% - 26,67% so với giống đối chứng.

+ Hiệu quả kinh tế đạt được của các mô hình sử dụng giống cà phê vối chín muộn TR14 tăng trung bình 39,678 triệu/ha và giống TR15 tăng trung bình 32,606 triệu/ha. Ngoài ra, các giống cà phê vối chín muộn sẽ nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm áp lực sân phơi, công lao động và đặc biệt giảm được một đợt tưới trong mùa khô giúp tiết kiệm được nguồn nước tưới, bảo vệ môi trường.

Các kết quả nghiên cứu của dự án làm cơ sở cho việc công nhận chính thức 2 giống cà phê vối chín muộn TR14, TR15 cho các tỉnh Tây Nguyên.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 20920/2022) tại Cục Thông tin, Thống kê.

N.P.D (NASTIS)