Nhằm thiết kế và tổng hợp được khoảng 60 dẫn chất N-hydroxypropenamid, Nhydroxyheptanamid và acid benzhydroxamic hoặc tương tự mới mang khung quinazolin, benzothiazol, benzimidazol hướng ức chế enzym HDAC và độc tính tế bào ung thư; thử hoạt tính sinh học: thử tác dụng ức chế enzym HDAC* và độc tính tế bào ung thư (in vitro) của các dẫn chất tổng hợp được;  thử tác dụng chống ung thư in vivo của một số dẫn chất có độc tính tế bào in vitro mạnh; thiết lập được mối liên quan cấu trúc, tác dụng ức chế HDAC của các dẫn chất tổng hợp được, nhóm nghiên cứu tại Trường Đại học Dược Hà Nội do GS.TS. Nguyễn Hải Nam dẫn đầu, đã thực hiện đề tài: “Thiết kế, tổng hợp, thử tác dụng kháng ung thư của các dẫn chất N-hydroxypropenamid, N-hydroxyheptanamid và acid benzhydroxamic mới mang dị vòng”.

HDAC có 9 typ khác nhau. Tuy nhiên trong nghiên cứu này, do điều kiện kinh phí không cho phép nên đề tài sẽ chỉ tiến hành thử nghiệm trên 3 typ quan trọng nhất là HDAC1,2 và 6.

Sau một thời gian thực hiện, (từ tháng 09/2019 đến 09/2021), nhóm đề tài thu được các kết quả như sau:

- Về thiết kế cấu trúc của các N-hydroxypropenamid, N-hydroxyheptanamid và acid benzhydroxamic mới mang khung quinazolin, benzothiazol, benzimidazol có cấu trúc độc đáo hướng ức chế enzym HDAC và độc tính tế bào ung thư.

Đề tài đã nghiên cứu lựa chọn, khảo sát phương pháp tổng hợp và tổng hợp các dẫn chất đã thiết kế. Các phương pháp tổng hợp cụ thể được lựa chọn dựa trên các tài liệu tham khảo và kinh nghiệm của nhóm nghiên cứu. Các dẫn chất tổng hợp được được tinh chế đảm bảo độ tinh khiết cần thiết để đo các loại phổ giúp khẳng định cấu trúc và thử hoạt tính sinh học. Các dẫn chất sau khi tinh chế đảm bảo độ tinh khiết cần thiết sẽ được gửi thử tác dụng ức chế HDAC trước.

- Thử độc tính tế bào ung thư (in vitro) của các dẫn chất tổng hợp được có hoạt tính ức chế HDAC. Những dẫn chất thể hiện tác dụng ức chế HDAC rõ ở nồng độ 1 microgram/mL sẽ được thử độc tính tế bào trên 5 dòng tế bào sàng lọc đầu tiên.

- Thử độc tính tế bào ung thư in vivo của một số dẫn chất có độc tính tế bào in vitro mạnh. Trong đó, một, hai đại diện triển vọng nhất sẽ được lựa chọn đánh giá tác dụng ức chế khối u in vivo và phát triển tiền lâm sàng, lâm sàng.

- Phân tích tìm ra liên quan cấu trúc và tác dụng sinh học đã thử nghiệm của các dẫn chất đã tổng hợp.

Như vậy, đề tài đã tổng hợp được hơn dẫn chất acid hydroxamic thuộc các loại Nhydroxypropenamide, N-hydroxyheptannamid, N-hydroxybenzamid như dự kiến. Đề tài cũng đã thử được tác dụng ức chế HDAC và độc tính tế bào của các chất tổng hợp được. Đề tài đã hoàn thành được hai mục tiêu đề ra và có được các công bố quốc tế trên các tạp chí uy tín.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 20142/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

P.T.T (NASATI)