Vật liệu dẫn thuốc mới với tiềm năng điều trị ung thư đã được phát triển bởi PGS.TS. Đặng Chí Hiền và nhóm nghiên cứu tại Viện Công nghệ Hoá học thông qua Đề tài “Nghiên cứu tổng hợp vật liệu lai ghép từ phức nano vàng và dẫn xuất biến tính của cyclodextrin để làm chất mang mới cho thuốc" với mã số VAST03.02/20-21.

Phương pháp chế tạo vật liệu nanocomposite mang thuốc (A) và hiệu suất liên kết thuốc và hiệu suất tải thuốc của các vật liệu khác nhau (B)

Đề tài tập trung vào việc chế tạo vật liệu mới dựa trên nano vàng và các dẫn xuất β-cyclodextrin để thành công mang thuốc 5-FU, mở ra triển vọng ứng dụng trong điều trị ung thư.

Thuốc 5-fluorouracil (5-FU) là một loại kháng ung thư được sử dụng rộng rãi trong điều trị nhiều loại ung thư khác nhau. Cơ chế hoạt động của 5-FU dựa trên ức chế enzyme thymidylate synthase và gây tổng hợp sai trong tế bào ung thư. Đối với loại thuốc này, việc sử dụng qua đường tĩnh mạch là phổ biến do khả năng hấp thu kém qua đường tiêu hóa.

Cac nhà nghiên cứu đã phát triển vật liệu thông minh để bảo vệ và mang thuốc 5-FU khi sử dụng qua đường tĩnh mạch, là một hướng nghiên cứu quan trọng trong lĩnh vực chế tạo thuốc thông minh. Nhóm nghiên cứu đã tổng hợp thành công ba dẫn xuất cyclodextrin biến tính từ CD là Mono-6-amino-deoxy-6-β-cyclodextrin (CD-NH2), Mono-6-(1,3-trimethylenediamine)-6-deoxy-β-cyclodextrin (TMACD) và Mono-6-(1,6-hexamethylenediamine)-6-deoxy-β-cyclodextrin (HMACD). Đồng thời, nhóm đã tổng hợp ba hệ nanocomposite sử dụng nano vàng và các dẫn xuất β-cyclodextrin (CD, HPCD và TMACD) và xác định các tính chất hóa lý của chúng. Kết quả thử nghiệm và đánh giá cho thấy thuốc 5-FU đã được mang thành công lên các hệ nanocomposite, với hệ AuNPs/TMACD cho thấy hiệu quả mang thuốc tốt nhất.

Hệ nano dẫn thuốc trong nghiên cứu có khả năng giải phóng thuốc và bảo vệ thuốc tốt trong môi trường sinh lý máu (pH 7,4). Cơ chế giải phóng thuốc được mô tả qua sự trương nở của phân tử cyclodextrin và cơ chế khuếch tán Fickian.

Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm hoạt tính sinh học của tất cả các nguyên liệu dẫn xuất và kết quả cho thấy chúng không độc tính với tế bào thường. Hệ nanocomposite 5-FU@AuNPs/TMACD thể hiện khả năng ức chế tốt trên dòng tế bào ung thư vú MCF-7, vượt trội so với các hệ khác.

Kết quả này là cơ sở quan trọng cho việc phát triển vật liệu nanocomposite mang thuốc có tiềm năng lớn trong lĩnh vực y sinh. Nhóm nghiên cứu đã đạt được thành công đáng chú ý, và những hướng nghiên cứu tiếp theo bao gồm thử nghiệm độc tính tế bào in vivo và phát triển quy mô pilot cho hai vật liệu nanocomposite 5-FU@AuNPs/CD và 5-FU@AuNPs/TMACD. Đề tài đã nhận được đánh giá "Xuất sắc" từ Hội đồng nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

P.A.T (Tổng hợp)