Alzheimer là một trong những căn bệnh phổ biến gây suy giảm trí nhớ ở người già, đặc trưng của căn bệnh này chính là sự mất dần các nơron thần kinh và synap trong vỏ não và một số vùng dưới vỏ. Bệnh thường tiến triển chậm và có xu hướng nặng dần, bắt đầu với biểu hiện đãng trí nhẹ thoáng qua. Bệnh thường xuất hiện ở người trên 65 tuổi, tuy nhiên cũng có những trường hợp trẻ hơn thế đã mắc Alzheimer.

Những tưởng đây chỉ là căn bệnh chỉ xuất hiện ở loài người, nhưng mới đây các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra ba thay đổi não điển hình của bệnh Alzheimer trên những loài động vật biển có vú.

Các nhà khoa học đã nghiên cứu trên 5 loài cá voi và cá heo có răng khác nhau ngoài khơi biển Scotland gồm: Cá heo Risso, cá voi hoa tiêu vây dài, cá heo mỏ trắng, cá heo cảng và cá heo mũi chai. Trong số 22 con vật được nghiên cứu, có 18 con đã già. Và họ đã tìm thấy dấu hiệu của bệnh Alzheimer ở một con cá heo mỏ trắng, một con cá heo mũi chai và một con cá voi hoa tiêu vây dài. Dấu hiệu bao gồm sự hình thành các mảng protein amyloid, các đám rối protein tau tích lũy và sự hiện diện của một chấn thương não được gọi là bệnh thần kinh đệm.

Phát hiện này củng cố cho một giả thuyết về lý do một số đàn cá voi và cá heo mắc cạn ở vùng nước nông. Cụ thể, giả thuyết này cho rằng hầu hết các cá thể cá voi khỏe mạnh mắc cạn vì chúng đi theo một con đầu đàn đã bị thoái hóa thần kinh.

Các nhà khoa học không biết nguyên nhân của sự thoái hóa não này, khả năng là vì chúng có thể sống nhiều năm sau khi ngừng hoạt động sinh sản. Hoặc có thể là do tình trạng thiếu oxy - mức oxy thấp trong các mô cơ thể - vì chúng phải kiếm ăn sâu dưới đại dương.

Tuy nhiên, phát hiện này không thể xác nhận rằng những con cá heo đang mắc các loại thiếu hụt nhận thức mà chúng ta thường liên tưởng đến bệnh Alzheimer. Mà chỉ cho thấy, động vật phát triển các đặc điểm bệnh lý tương tự như những gì được thấy ở bệnh nhân mắc Alzheimer mà thôi.

Các nhà khoa học cho rằng nếu đây là những động vật duy nhất phát triển những tổn thương này một cách tự nhiên, vậy thì việc nghiên cứu sâu hơn có thể giúp con người hiểu rõ hơn về những gì xảy ra trong giai đoạn rất sớm của quá trình phát triển những tổn thương này.

Triệu Cẩm Tú (NASATI), tổng hợp 5/2023