Yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi 21, một loại hormone có tên gọi là FGF21, được các nhà nghiên cứu khoa học phát hiện gần đây sẽ tạo bứt phá mới trong y học khiến tế bào thần kinh não bộ nhanh chóng tỉnh táo hơn sau khi uống rượu.

Nghiên cứu do nhóm chuyên gia Đại học Texas Southwestern thực hiện đầu tháng 3 vừa qua cho thấy, họ tìm ra loại hormone FGF21, với tên gọi là yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi 21, được sản xuất từ gan người và động vật. Chúng kích hoạt một phần não bộ kiểm soát sự tỉnh táo, chống lại tình trạng choáng váng, mất thăng bằng và phản xạ do ethanol gây ra. Bằng thí nghiệm trên chuột, các nhà khoa học đã cho chuột uống một liều lượng rượu ethanol, khiến chúng mất phản xạ điều chỉnh và khả năng giữ thăng bằng cơ thể. Đây cũng là một phản xạ thường thấy ở người khi say do sử dụng rượu. Họ nhận ra chuột thiếu FGF21 mất nhiều thời gian hơn để phục hồi phản xạ và thăng bằng.

Cũng trong thí nghiệm khác, các chuyên gia cho chuột uống một lượng ethanol và tiêm FGF21. Sau mũi tiêm, các con chuột phục hồi phản xạ đứng thẳng trong vòng 1,5 giờ, ít hơn 50% so với chuột trong nhóm đối chứng không tiêm. Điều này cho thấy, yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi 21 (FGF21) làm giảm một nửa thời gian để các con chuột thí nghiệm phục hồi sau khi uống rượu so với những con chuột không tiêm FGF21.

Hormone FGF21 hoạt động bằng cách kích hoạt trực tiếp các tế bào thần kinh trong một vùng não gọi là “locus coeruleus”, vốn chịu trách nhiệm về các trạng thái thích và tỉnh táo. Bên cạnh việc tăng cường sự tỉnh táo, nó cũng kích thích cơn khát để người say uống nhiều nước, ngăn ngừa mất nước và bảo vệ gan trước tổn thương do rượu. Loại hormone này cũng được gan kích hoạt ở một số trường hợp như khi cơ thể bị đói hay thiếu vitamin, để giữ đầu óc minh mẫn khi cơ thể đang phải vật lộn để khắc phục với tình trạng thiếu hụt.

Nhận định nghiên cứu của tiến sĩ Steven Kliewer cho rằng, bằng cách tăng nồng độ FGF21 trong cơ thể lên qua đường tiêm, chúng ta có thể giúp quá trình phục hồi tăng tốc. FGF21 hoạt động bằng cách kích vùng não chịu trách nhiệm kiểm soát sự tỉnh táo.

Như vậy, nghiên cứu khoa học trên là dấu hiệu đáng mừng tạo tiền đề khám phá sâu hơn các đường dẫn truyền thần kinh mà dựa vào đó FGF21 phát huy tác dụng làm tỉnh táo của nó. Trong tương lai, FGF21 sẽ được áp dụng rộng rãi nhằm giảm các tác hại nguy hiểm do rượu bia, chẳng hạn như tai nạn hoặc giúp cứu chữa những trường hợp ngộ độc do sử dụng quá nhiều đồ uống có cồn.

Trần Mỹ Hương, (NASATI), tổng hợp 6/2023