Theo điều tra của Bộ Y tế, người Việt Nam đang tiêu thụ trung bình khoảng 9,4g muối/người/ngày, gần gấp đôi mức khuyến cáo. Khẩu phần ăn quá nhiều muối là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nguy cơ cao bệnh huyết áp và bệnh tim mạch.

Việt Nam được đánh giá là một trong số các quốc gia có muối ngon nhất thế giới. Cùng với lợi thế đường bờ biển dài hơn 3.200 km, nhiều vùng biển của nước ta có điều kiện thuận lợi để phát triển các cánh đồng muối như: Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận... nên sản lượng muối trung bình trong những năm gần đây đều đạt trên 1 triệu tấn/năm.

Trong bữa ăn của các gia đình người Việt từ xa xưa cho đến ngày nay đều không thể thiếu loại gia vị quan trọng này. Muối không chỉ làm cho món ăn thêm hấp dẫn đượm vị hơn mà sử dụng với lượng phù hợp sẽ góp phần quan trọng vào quá trình hình thành, phát triển và duy trì các hoạt động của con người, giúp ngăn ngừa nhiều loại bệnh tật.

Thành phần chính của muối gồm khoảng 40% Natri và 60% Clorua, đây là hai loại khoáng chất có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe. Natri là loại khoáng chất có tác dụng điều chỉnh sự co cơ, chức năng thần kinh, huyết áp và lượng máu trong cơ thể. Mặt khác, Clorua là chất điện giải có nhiều thứ hai trong máu, chỉ sau Natri. Chất điện giải là các nguyên tử được tìm thấy trong chất lỏng của cơ thể, nó mang theo điện tích và rất cần thiết cho mọi cơ quan, từ xung thần kinh đến cân bằng chất lỏng. Muối mà chúng ta ăn hằng ngày cũng chứa một lượng I-ốt bổ sung giúp chống lại tình trạng thiếu I-ốt, suy giảm trí nhớ và một số bệnh khác. Chẳng hạn như: phụ nữ mang thai nếu thiếu hụt I-ốt dẫn đến những biến chứng thai kì nguy hiểm: sảy thai, lưu thai, sinh non, con sinh ra dễ có khả năng bị dị tật, chậm phát triển. Thiếu I-ốt ở trẻ em làm cho trẻ chậm phát triển trí tuệ, nói ngọng, chậm lớn…Đối với người lớn, thiếu I-ốt gây ra bệnh bướu cổ, giảm khả năng lao động, hay mệt mỏi, cơ thể suy nhược, ảnh hưởng đến hoạt động thường ngày. Hiện nay ở Việt Nam, ngày 02/11 của năm được coi là ngày hưởng ứng toàn dân mua và sử dụng muối I-ốt, đây cũng là lời tuyên truyền cũng như nhắc nhở người dân về tầm quan trọng của loại muối và đặc biệt là muối có chứa hàm lượng I-ốt với sức khỏe của con người.

Tuy muối ăn là một phần quan trọng cho sự sống, nhưng nếu sử dụng quá mức có thể làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe, chẳng hạn như bệnh cao huyết áp hay đột quỵ, tim mạch. Ăn nhiều muối làm lượng natri trong máu tăng, phá hủy sự cân bằng của natri và kali trong cơ thể, từ đó làm giảm khả năng lọc nước của thận, dẫn tới nguy cơ cao bị tăng huyết áp do có nhiều chất lỏng không được lọc và gây thêm nhiều áp lực căng thẳng đến các mạch máu dẫn đến thận. Theo thời gian, sự căng thẳng này có thể dẫn tới bệnh thận và làm suy giảm chức năng thận. Huyết áp tăng có thể gây căng thẳng cho động mạch. Để đối phó, các cơ nhỏ trong thành động mạch phải hoạt động mạnh mẽ và dày hơn trước. Điều này khiến cho các động mạch trở nên hẹp hơn và khiến huyết áp ngày một tăng cao. Khi huyết áp tăng cao có thể làm vỡ hoặc tắc nghẽn các động mạch, các cơ quan của cơ thể bị thiếu oxy và các chất dinh dưỡng cần thiết, dẫn đến bị tổn thương nghiêm trọng. Huyết áp tăng cao sẽ làm hỏng các động mạch dẫn đến tổn thương tim. Ban đầu, nó có thể làm giảm lượng máu đến tim, gây ra các triệu chứng như đau thắt ở ngực, nhất là khi hoạt động mạnh. Các tế bào trong tim cũng hoạt động kém hiệu quả hơn trước vì chúng không được nhận đủ lượng oxy và các chất dinh dưỡng. Nếu cơ thể tiếp tục được nạp quá nhiều muối, theo thời gian, những hệ lụy do tăng huyết áp có thể trở nên nghiêm trọng hơn, đến mức các động mạch bị vỡ hoặc bị tắc hoàn toàn. Với những người thường xuyên tiêu thụ đồ ăn quá mặn còn có thể bị loãng xương vì muối ăn gây mất canxi từ xương, làm xương trở nên yếu và dễ gãy hơn.

Muối là khoáng chất thiết yếu cho cơ thể, sử dụng muối một cách hợp lý để ngăn chặn các hệ lụy liên quan đến sức khỏe. Sử dụng các loại muối có chứa hàm lượng I-ốt và chỉ nên ăn khoảng 6g muối/ngày, riêng những người có bệnh tim mạch hoặc có yếu tố nguy cơ tim mạch như rối loạn lipid máu thì lượng muối cần hạn chế hơn, không quá 5g muối/ngày, đặc biệt những người trên 45 tuổi cần hết sức lưu ý vấn đề này.

Phạm Thị Mỹ Bình (NASATI), tổng hợp, 4/2022