Hai vùng cực của trái đất là Bắc Cực và Nam Cực đều có khí hậu lạnh giá quanh năm do nằm ở vị trí trên cùng và dưới cùng của trái đất nên không nhận được ánh sáng trực tiếp từ mặt trời.

Ở cả hai cực, mặt trời luôn nhô lên ở vị trí thấp trên đường chân trời, ngay cả giữa mùa hè. Vào mùa đông, mặt trời nằm hẳn bên dưới đường chân trời và không xuất hiện trong nhiều tháng. Ngoài ra, bề mặt màu trắng của băng và tuyết ở vùng cực cũng có độ phản xạ cao. Điều này có nghĩa phần lớn năng lượng từ ánh sáng mặt trời chiếu tới đều bị phản chiếu ngược trở lại không gian, khiến không khí bên trên mặt đất tương đối lạnh.

Nhưng cả hai vùng cực vẫn có những nét khác biệt. Bắc Cực là một vùng biển được bao phủ bởi băng. Vào mùa hè, một số băng tan thành nước, hấp thụ nhiều ánh sáng mặt trời hơn tuyết và băng, có tính phản xạ cao. Khi đó, nước là nơi chứa nhiệt, bốc hơi vào khí quyển, điều hòa khí hậu. Ngược lại, lớp đá ngầm ở Nam Cực dài vài km và lục địa khổng lồ có nhiều núi, cách biệt với đại dương và khiến nó trở thành nơi lạnh nhất trên Trái đất.

Bắc Cực là một đại dương bao quanh bởi đất liền. Nam Cực là đất liền bao quanh bởi đại dương. Nước ấm lên và nguội đi chậm hơn so với đất liền, dẫn tới nhiệt độ ít cực đoan hơn. Ngay cả khi Bắc Băng Dương bị băng bao phủ, nhiệt độ tương đối ấm của nước cũng có hiệu ứng điều hòa thời tiết tại đó, giúp Bắc Cực ấm hơn Nam Cực.

Theo nghiên cứu công bố của Viện Hải dương học Woods Hole, nhiệt độ trung bình hàng năm ở Bắc Cực là -40 độ C vào mùa đông và 0 độ C vào mùa hè. Trong khi đó, nhiệt độ trung bình của Nam Cực thấp hơn nhiều, ở mức -60 độ C vào mùa đông và -28,2 độ C vào mùa hè.

Một yếu tố địa lý khác, trong khi Bắc Cực nằm ở mực nước biển, Nam Cực là lục địa cao nhất với độ cao trung bình khoảng 2.300 m. Càng lên cao, nhiệt độ càng lạnh.

Một khám phá thú vị là lớp băng phủ ở hai cực thay đổi trong năm, phát triển ở mùa đông dài và tối, tan chảy chậm vào mùa hè. Bắc Cực được bao bọc bởi đất liền nên băng biển không di động như bang biển ở Nam Cực. Dẫn tới các tảng băng ở Bắc Cực thường dày hơn so với băng ở Nam Cực khoảng 1 mét.

Diện tích băng ở Bắc Cực đạt mức tối thiểu trung bình khoảng 6,5 triệu km2, mức đối đa khoảng 15,6 triệu km2. Trung bình, băng ở Nam Cực có diện tích nhỏ hơn với mức tối thiểu khoảng 3,1 triệu km2, tối đa 18,8 triệu km2. Tuy nhiên, Nam Cực sở hữu tổng lượng băng nhiều hơn Bắc Cực, Nam Cực chứa khoảng 90% lượng băng trên thế giới.

Trần Mỹ Hương (NASATI), tổng hợp 8/2022