Không chỉ được mệnh danh là “Dược liệu Quốc bảo”, sâm Ngọc Linh Việt Nam còn được xếp là loài sâm quý nhất thế giới bởi sở hữu những hoạt chất quý mà không phải loại sâm nào cũng có.

Trên thế giới, chúng ta được biết đến nhiều loại sâm như sâm Triều Tiên, sâm Hàn Quốc, sâm Mỹ… Ngày trước, để mua được những loại sâm này khá khó khăn và tốn kém. Thế nhưng, ngày nay, khi khoa học ngày càng phát triển, sâm Triều Tiên đã được nhân giống và trồng đại trà ở khắp nơi tại Hàn Quốc, thậm chí trồng cả ở Nhật Bản hay Bắc Mỹ… Chính bởi vậy, nhân sâm Triều Tiên trở thành một loại dược liệu phổ biến chứ không còn quý hiếm như trước.

Nhắc đến sâm Ngọc Linh người ta sẽ nghĩ ngay đến Tu Mơ Rông - một huyện miền núi, vùng cao, nằm ở phía Bắc tỉnh Kon Tum. Nơi đây nằm trên độ cao hơn 2.000 mét so với mực nước biển và được biết đến là “thủ phủ” của các dược liệu quý như Hồng đẳng sâm, Đương quy, Sơn tra, Ngũ vị tử. Đặc biệt, đây chính là quê hương của loài sâm quý - sâm Ngọc Linh.

Sau gần 20 năm sưu tầm và nhân giống sâm Ngọc Linh, ông Huỳnh Văn Liêm, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kon Tum cho biết tỉnh hiện có khoảng 1.240 ha. Số lượng này tập trung chủ yếu ở huyện Tu Mơ Rông với hơn 1.190 ha, còn lại ở huyện Đăk Glei. Năm 2022, tỉnh này đặt mục tiêu trồng mới 500 ha sâm Ngọc Linh, trong đó, huyện Tu Mơ Rông được giao trồng 490 ha, còn lại tại huyện Đăk Glei. Kon Tum cũng kỳ vọng đến 2025 sẽ phát triển khoảng 4.500 ha sâm Ngọc Linh và khoảng hơn 10.000 ha cây dược liệu khác. Đến 2030, con số này tăng lên trên 10.000 ha sâm Ngọc Linh và tham vọng trở thành thủ phủ dược liệu lớn nhất Việt Nam.

Để trồng được loài sâm này cần phải đảm bảo các yếu tố trồng như: độ cao, nhiệt độ, độ ẩm phù hợp thì cây mới có thể sống, sinh trưởng và có đầy đủ dược tính như sâm Ngọc Linh tự nhiên.

Đánh giá chất lượng của sâm Ngọc Linh, người ta dựa vào hàm lượng Saponin, đặc biệt là những Saponin có lợi cho sức khỏe. Đây là một thành phần hóa học tự nhiên thường gặp ở các loài thảo mộc và nó rất tốt cho sức khỏe con người.

Saponin là được coi là thành phần dược liệu quan trọng nhất của sâm. Trong sâm mà chứa hàm lượng Saponin càng nhiều thì sâm đó càng có chất lượng tốt. Các loại sâm như sâm Triều Tiên, sâm Hàn Quốc, sâm Mỹ có 26 Saponin với cấu trúc hóa học thông thường.

Trong khi đó, sâm Ngọc Linh của Việt Nam có đến 56 Saponin, nhiều hơn gấp đôi các loại sâm kia và đặc biệt, có đến hơn 20 loại Saponin chỉ sâm Ngọc Linh có mà các loài sâm khác không có.

Chính bởi vậy, sâm Ngọc Linh được coi là loại sâm quý nhất thế giới.

Một lý do nữa để sâm Ngọc Linh là loài sâm quý đó là chỉ có sâm Ngọc Linh của Việt Nam mới có hợp chất Saponin dammaran kiểu Ocotillol với Majonoside-R2 (MR2), nó chiếm hơn 50% hàm lượng Saponin trong sâm Ngọc Linh.

Có nhiều người thắc mắc rằng MR2 là gì mà lại khiến sâm Ngọc Linh Việt Nam trở thành loài sâm quý nhất thế giới? Chính là bởi hoạt chất này giúp sâm Ngọc Linh trị liệu được nhiều bệnh lý quan trọng so với các loài sâm khác như bệnh ung thư, chống khối u, trầm cảm… Ngoài ra, sâm Ngọc Linh có chứa tới 19 Saponin dammaran, trong đó có 8 Saponin có cấu trúc mới. Bên cạnh hàm lượng Saponin dồi dào, sâm Ngọc Linh còn chứa 17 loại acid amin, 20 chất khoáng vi lượng, hàm lượng tinh dầu là 0,1%.

Chính những hoạt chất quan trọng này đã làm nâng tầm giá trị của sâm Ngọc Linh Việt Nam và giúp nó trở thành loài sâm quý nhất thế giới.

Phạm Thị Mỹ Bình, NASATI, tổng hợp 9/2022