Sự ra đời của ChatGPT, chatbot AI tiên tiến do OpenAI phát triển, đã nhanh chóng gây chấn động trong lĩnh vực giáo dục. Chỉ vài ngày sau khi ra mắt vào cuối tháng 11 năm 2022, ChatGPT đã trở thành công cụ gây tranh cãi vì khả năng hỗ trợ gian lận của nó. Trước những lo ngại rằng học sinh có thể lợi dụng công nghệ này để làm bài kiểm tra và viết luận mà không cần nỗ lực, các trường học từ Mỹ đến Úc đã nhanh chóng đưa ra các biện pháp cấm sử dụng. Tuy nhiên, liệu ChatGPT có thực sự chỉ là "cỗ máy gian lận" hay còn tiềm năng giúp nâng cao chất lượng học tập? Nhiều giáo viên đã thay đổi cách nhìn về công cụ AI này và cho rằng nó có thể mang lại lợi ích lớn cho giáo dục nếu được sử dụng đúng cách.

Phản ứng đầu tiên của các trường học trên toàn cầu là cấm ChatGPT vì lo ngại rằng nó có thể khiến học sinh dễ dàng gian lận. Hàng loạt các khu học chánh lớn tại Mỹ, bao gồm cả Los Angeles Unified, đã chặn quyền truy cập vào nền tảng ChatGPT. Một số trường đại học danh tiếng tại Anh cũng cảnh báo sinh viên không nên sử dụng ChatGPT để gian lận. Lý do rất dễ hiểu: AI có khả năng tạo ra các văn bản mạch lạc và phức tạp, khiến việc phát hiện gian lận trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Mỗi bài luận mà ChatGPT tạo ra đều là duy nhất và gần như không thể xác định nguồn gốc, làm suy yếu đáng kể cách chúng ta đánh giá khả năng học tập thực sự của học sinh.

Ba tháng sau khi ra mắt, ChatGPT không còn bị coi là công cụ "gian lận mơ ước" như ban đầu. Thay vào đó, một số giáo viên nhận ra rằng ChatGPT có thể là công cụ hỗ trợ học tập mạnh mẽ. Theo nhiều chuyên gia, nếu tích hợp ChatGPT vào giáo dục, nó có thể giúp làm cho các bài học trở nên tương tác hơn, hỗ trợ hiểu biết về công nghệ và phương tiện truyền thông, cá nhân hóa kế hoạch học tập, và tiết kiệm thời gian quản lý của giáo viên. Một số công ty công nghệ giáo dục lớn đã tích hợp ChatGPT vào ứng dụng của họ, bao gồm Duolingo và Quizlet. Bên cạnh đó, OpenAI cũng hợp tác với các nhà giáo dục để phát triển các công cụ phát hiện gian lận và lập kế hoạch sử dụng ChatGPT một cách hợp lý trong lớp học.

Nhiều giáo viên bắt đầu nhận ra rằng ChatGPT không nhất thiết phải gây hại cho việc học tập, mà ngược lại, có thể thúc đẩy tư duy phản biện của học sinh. Emily Donahoe, một gia sư dạy viết luận tại Đại học Mississippi, cho biết rằng ChatGPT có thể giúp giáo viên chuyển từ tập trung vào sản phẩm cuối cùng sang việc giảng dạy quá trình tư duy. Bà Donahoe đã triển khai các bài tập yêu cầu học sinh sử dụng ChatGPT để tạo bản nháp đầu tiên và sau đó phân tích, chú giải để đánh giá mức độ thuyết phục của bài luận. Cách tiếp cận này giúp học sinh tập trung vào việc đánh giá và điều chỉnh lập luận, thay vì đơn thuần hoàn thành một sản phẩm cuối cùng.

David Smith, giáo sư giáo dục khoa học sinh học tại Đại học Sheffield Hallam, cũng đồng ý rằng ChatGPT có thể trở thành công cụ giảng dạy hiệu quả. Ông nhận thấy rằng yêu cầu học sinh tìm kiếm trên Google là một kỹ năng đáng giá, tương tự như việc biết cách đưa ra câu lệnh phù hợp khi sử dụng ChatGPT. Smith cho rằng, nếu học sinh biết cách sử dụng ChatGPT để tạo lập luận và phản biện hợp lý, đó là một kỹ năng cần thiết cho sự phát triển trong kỷ nguyên kỹ thuật số.

Giáo dục đang đứng trước một thay đổi lớn trong cách truyền đạt thông tin. Trước đây, giáo viên thường đóng vai trò là người cung cấp kiến thức. Tuy nhiên, với sự phát triển của internet và AI, thông tin đã trở nên dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Theo Jessica Stansbury, giám đốc giảng dạy tại Đại học Baltimore, giáo viên giờ đây không còn là người "gác cổng thông tin" mà là người hỗ trợ cho quá trình học tập của học sinh. Bà cho rằng thay vì sợ hãi công nghệ, các giáo viên nên tận dụng ChatGPT để giúp học sinh phát triển kỹ năng phản biện và nhận biết giá trị của thông tin.

Một số chuyên gia như Helen Crompton, phó giáo sư công nghệ giảng dạy tại Đại học Old Dominion, tin rằng ChatGPT có thể giúp trường học cải tiến hệ thống giáo dục vốn dĩ còn nhiều hạn chế. Bà Crompton cho rằng nếu ChatGPT khiến cho các bài tập truyền thống trở nên quá dễ dàng để gian lận, thì đã đến lúc các trường học phải xem xét lại và thay đổi những bài tập này. Để phù hợp với thời đại kỹ thuật số, các giáo viên cần phải tập trung vào việc giảng dạy các kỹ năng phân tích, đánh giá và suy luận, thay vì chỉ dựa vào kiến thức ghi nhớ.

Mặc dù ChatGPT mang đến những thách thức mới cho giáo dục, nó cũng mở ra những cơ hội đáng giá để cải thiện cách học sinh học tập và tiếp nhận thông tin. Thay vì loại bỏ công nghệ AI, các nhà giáo dục nên tận dụng ChatGPT để giảng dạy kỹ năng tư duy phản biện, đánh giá thông tin và cải thiện quá trình học tập của học sinh. ChatGPT không chỉ đơn thuần là một công cụ hỗ trợ; nó có thể trở thành một đối tác trong quá trình học tập, giúp học sinh phát triển các kỹ năng cần thiết để thành công trong một thế giới ngày càng phức tạp và thay đổi không ngừng. Các giáo viên không chỉ cần điều chỉnh cách dạy, mà còn phải thích ứng với một văn hóa giáo dục mới, nơi mà công nghệ không phải là mối đe dọa, mà là phương tiện thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo trong học tập.

N.P.A (NASATI), theo MIT, 2024