Dừa nước là loài cây ngập mặn bản địa tại Cồn Chim và đầm Thị Nại và đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và hệ sinh thái. Tại Bình Định, loài cây này phân bố chủ yếu tại khu vực đầm Thị Nại và vùng cửa sông các xã Phước Sơn, Phước Hòa, Phước Thắng thuộc huyện Tuy Phước. Những cánh rừng dừa nước không chỉ là lá chắn tự nhiên chống biến đổi khí hậu và xói lở, tạo môi trường sống đa dạng cho vi sinh vật, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học.

Cây dừa nước đang mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế. Các sản phẩm phụ từ cây có thể được chế biến thành thực phẩm và hàng thủ công mỹ nghệ độc đáo. Đặc biệt, những cánh rừng dừa nước còn là điểm nhấn cho phát triển du lịch sinh thái tại đầm Thị Nại. Nhận thấy tầm quan trọng của loài cây dừa nước, nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin - Ứng dụng Khoa học công nghệ thuộc Sở Khoa học và Công nghệ Bình Định đã ứng dụng công nghệ ADN để xác định mã gene của cây dừa nước nhằm phục hồi và phát triển rừng ngập mặn Cồn Chim.

Trong nghiên cứu, công nghệ ADN đã được ứng dụng để xác định chính xác mã gene của loài dừa nước, tạo cơ sở khoa học cho việc bảo tồn và phát triển bền vững hệ sinh thái rừng ngập mặn Cồn Chim, nơi được xem là lá phổi xanh của tỉnh.

Nhóm nghiên cứu đã thu thập mẫu lá dừa nước tại ba điểm khác nhau thuộc huyện Tuy Phước để nghiên cứu AND của loài cây này. Kết quả phân tích cho thấy các mẫu dừa nước tại Bình Định có độ tương đồng 100% với loài Nypa fruticans trong ngân hàng gene quốc tế geneBank. Đặc biệt, nghiên cứu cũng chỉ ra sự tương đồng cao về mặt di truyền giữa các mẫu thu thập từ ba địa điểm khác nhau tại xã Phước Hòa, Phước Thắng và Phước Sơn.

Ngoài ra, các tác giả đã áp dụng cả hai phương pháp ươm giống tiên tiến là invivo và invitro để tạo ra những cây giống khỏe mạnh, có khả năng thích nghi tốt với môi trường. Hiện nay, các tác giả đang hoàn thiện quy trình ươm giống dừa nước bằng các phương pháp tiên tiến invivo và invitro. Trước đó chưa có quy trình nào tại Việt Nam được xây dựng và công bố. Các cây giống được tạo ra từ quy trình này sẽ được trồng phân tán tại nhiều địa điểm khác nhau trong hệ sinh thái rừng ngập mặn Cồn Chim, tạo thành một mạng lưới rừng dừa nước bảo vệ môi trường sinh thái.

Thành công của việc ứng dụng công nghệ ADN trong bảo tồn dừa nước tại Bình Định mở ra triển vọng áp dụng phương pháp này cho nhiều loài cây quý hiếm khác, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học của địa phương.

N.P.D (tổng hợp)