Năm 2024 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong hành trình chuyển đổi năng lượng của Bồ Đào Nha, khi năng lượng tái tạo đóng góp tới 71% tổng lượng điện sản xuất. Theo báo cáo từ nhà vận hành lưới điện quốc gia Redes Energéticas Nacionais (REN), sản lượng năng lượng tái tạo đạt kỷ lục 36,7 TWh, với sự dẫn đầu của năng lượng mặt trời và sự tăng trưởng mạnh mẽ trong công suất lắp đặt. Sự phát triển này không chỉ minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Bồ Đào Nha trong việc đạt được các mục tiêu năng lượng bền vững mà còn là hình mẫu cho các quốc gia khác đang tìm kiếm các giải pháp giảm phát thải carbon.

Theo REN, sản lượng từ năng lượng tái tạo bao gồm thủy điện (28%), gió (27%), và mặt trời (10%). Sản lượng từ sinh khối chiếm 6%, tạo nên một bức tranh đa dạng về nguồn cung năng lượng sạch. Chỉ số sản xuất thủy điện đạt 1,16, cao hơn mức trung bình lịch sử, nhờ vào điều kiện thủy văn thuận lợi. Tương tự, năng lượng gió ghi nhận mức chỉ số 1,06, trong khi năng lượng mặt trời đạt 0,94. Dù chưa vượt qua mức trung bình lịch sử, năng lượng mặt trời vẫn ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, với sản lượng tăng 37% so với năm trước nhờ mở rộng công suất nhanh chóng.

Năng lượng mặt trời: Động lực phát triển chính

Năng lượng mặt trời là yếu tố nổi bật trong sự chuyển đổi năng lượng của Bồ Đào Nha. Từ các hệ thống quang điện dân dụng nhỏ lẻ đến các dự án quy mô lớn, công suất lắp đặt đã tăng lên đáng kể trong vài năm qua. Chính phủ Bồ Đào Nha đã đặt mục tiêu đạt 20,4 GW công suất năng lượng mặt trời vào năm 2030, trong đó bao gồm 14,9 GW từ các dự án quy mô lớn và 5,5 GW từ các hệ thống phân tán. Điều này phản ánh một chiến lược mạnh mẽ nhằm đẩy nhanh việc tích hợp năng lượng mặt trời vào lưới điện quốc gia.

Ngoài ra, sự phát triển của công nghệ lưu trữ năng lượng và tích hợp hệ thống cũng giúp giảm thiểu những thách thức về tính không liên tục của năng lượng mặt trời. Các giải pháp lưu trữ hiện đại đang được triển khai để tăng cường khả năng dự trữ và cung cấp điện ổn định, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi điều kiện ánh sáng không thuận lợi.

Sự sụt giảm của năng lượng không tái tạo

Một điểm đáng chú ý trong bức tranh năng lượng năm 2024 của Bồ Đào Nha là sự giảm mạnh của sản lượng từ nhiên liệu hóa thạch. Điện sản xuất từ khí tự nhiên chỉ đạt 5,1 TWh, mức thấp nhất kể từ năm 1979. Điều này cho thấy cam kết rõ ràng của quốc gia trong việc giảm sự phụ thuộc vào năng lượng không tái tạo, cùng với các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho năng lượng sạch.

Mục tiêu tương lai và thách thức

Bồ Đào Nha đã đặt ra các mục tiêu tham vọng trong chiến lược năng lượng tái tạo. Theo kế hoạch mới nhất, quốc gia này nhắm đến việc đạt 80% năng lượng tái tạo trong tổng sản lượng điện vào năm 2026 và 85% vào năm 2030. Để đạt được các mục tiêu này, cần tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, tăng cường hợp tác quốc tế, và đẩy mạnh nghiên cứu về công nghệ lưu trữ và tích hợp lưới điện.

Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần vượt qua, bao gồm việc đảm bảo nguồn vốn đầu tư bền vững, giải quyết các vấn đề về quy hoạch không gian và quản lý tài nguyên thiên nhiên. Ngoài ra, hệ thống lưới điện cần được nâng cấp để đáp ứng khả năng tích hợp ngày càng cao của các nguồn năng lượng tái tạo.

Tầm quan trọng của hợp tác quốc tế

Bồ Đào Nha không thể đạt được những thành tựu này nếu không có sự hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế trong việc phát triển công nghệ và chia sẻ kinh nghiệm. Các chương trình tài trợ từ Liên minh Châu Âu và các tổ chức quốc tế đã đóng góp quan trọng vào việc triển khai các dự án quy mô lớn. Đồng thời, sự tham gia của các công ty năng lượng toàn cầu như EDP và Galp cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển năng lượng tái tạo trong nước.

Thành tựu của Bồ Đào Nha trong việc cung cấp 71% điện từ năng lượng tái tạo vào năm 2024 không chỉ phản ánh sự quyết tâm của quốc gia này trong chuyển đổi năng lượng mà còn là nguồn cảm hứng cho các quốc gia khác. Với chiến lược rõ ràng và sự đầu tư đúng đắn, Bồ Đào Nha đang chứng minh rằng việc đạt được một hệ thống năng lượng sạch, bền vững và hiệu quả là hoàn toàn khả thi. Tuy nhiên, để duy trì đà phát triển này, quốc gia cần tiếp tục vượt qua các thách thức và không ngừng đổi mới, hợp tác trên trường quốc tế. Bài học từ Bồ Đào Nha là một minh chứng rõ ràng rằng tương lai của năng lượng không chỉ nằm trong việc phát triển công nghệ mà còn ở sự cam kết hành động vì một hành tinh xanh hơn và bền vững hơn.

P.A.T (NASATI), theo https://www.pv-magazine.com/, 1/2025