Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng tăng mạnh và xu thế chuyển dịch sang nguồn năng lượng sạch, ổn định, Việt Nam đang tái khởi động chương trình điện hạt nhân quốc gia. Song song với các bước chuẩn bị về chính sách và hạ tầng, việc chủ động nguồn nhân lực chất lượng cao được xem là “mắt xích” quyết định thành công của dự án, giúp đất nước làm chủ công nghệ và vận hành an toàn trong tương lai.

Chiều 22/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân đã chủ trì phiên họp thứ ba của Ban Chỉ đạo. Đây được xem là bước đi quan trọng trong quá trình hiện thực hóa Nghị quyết của Trung ương, cụ thể hóa chủ trương tái khởi động chương trình điện hạt nhân quốc gia nhằm đáp ứng yêu cầu bảo đảm an ninh năng lượng trong bối cảnh mới.

Phát biểu tại phiên họp, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: Bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và cung ứng đủ điện ổn định là yêu cầu cấp thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Thực tiễn phát triển cho thấy, mỗi khi GDP tăng trưởng 1 điểm phần trăm, mức tiêu thụ điện tăng gấp 1,5 - 2 lần. Hiện, công suất tiêu thụ điện bình quân cả nước đạt khoảng 54.500 MW, tốc độ tăng trưởng mỗi năm dao động từ 6.500 - 8.200 MW. Khi Việt Nam đẩy mạnh thu hút đầu tư vào các ngành công nghệ cao, sản xuất chip, chuyển đổi số, phát triển các trung tâm dữ liệu, giao thông xanh và đường sắt tốc độ cao, nhu cầu sử dụng điện dự kiến còn tăng mạnh hơn nữa.

Trong bức tranh tổng thể đó, nguồn điện hạt nhân được đánh giá là nguồn điện ổn định, có vai trò then chốt trong bảo đảm an ninh năng lượng và đáp ứng yêu cầu chuyển dịch năng lượng theo hướng sạch, thân thiện môi trường, phát thải thấp. Trên cơ sở này, Ban Chấp hành Trung ương đã thống nhất chủ trương tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và tiếp tục nghiên cứu phát triển chương trình điện hạt nhân quốc gia.

Trước đó, ngày 20/8, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Theo đó, tiếp tục chủ trương khẩn trương triển khai các dự án điện hạt nhân với đối tác phù hợp, đảm bảo lợi ích cao nhất cho Việt Nam, có tính đến các thỏa thuận đã ký kết trước đây, đưa vào vận hành trong giai đoạn 2035 - 2045.

Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân, chịu trách nhiệm giải quyết các vấn đề quan trọng liên ngành trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội.

Song song với công tác chính sách, nguồn nhân lực được xem là yếu tố then chốt bảo đảm vận hành an toàn, hiệu quả và làm chủ công nghệ hạt nhân trong tương lai. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là đơn vị trực tiếp cần nguồn nhân lực để vận hành nhà máy điện hạt nhân. Trong giai đoạn 2010 - 2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cử hơn 400 sinh viên sang nước ngoài học ngành điện hạt nhân. Giai đoạn đó, EVN đã phối hợp chặt chẽ với Bộ và đã ký cam kết với 248 sinh viên sẽ làm việc cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận sau khi tốt nghiệp. Đến khi Chính phủ có quyết định tạm dừng dự án, EVN tiếp nhận toàn bộ số sinh viên này. Về kế hoạch đào tạo đội ngũ nhân lực phục vụ các nhà máy, EVN cho biết, tập đoàn dự kiến thực hiện theo hai giai đoạn. Giai đoạn đầu là đào tạo trong nước hoặc nước ngoài ở trình độ đại học, sau đại học, phối hợp với các cơ sở đào tạo để tuyển chọn nhân lực có nền tảng vững chắc. Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện đang chỉ đạo các trường triển khai Đề án 1012 nhằm xây dựng chương trình đào tạo, đào tạo giảng viên, chuẩn bị lực lượng nhân lực điện hạt nhân trong nước. Đồng thời, Bộ cũng sẽ tiếp tục cử sinh viên đi học nước ngoài cho các vị trí then chốt trong vận hành nhà máy sau này. Giai đoạn hai là đào tạo chuyên sâu sau tuyển dụng, EVN sẽ phối hợp với nhà thầu công nghệ để chuyển giao, thực hành và hoàn thiện kỹ năng chuyên biệt. Theo tính toán của tập đoàn, một số vị trí có thể mất tới 10 năm để hoàn thiện. Vì vậy, việc đào tạo sớm ngay từ bây giờ là yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm người Việt Nam có thể độc lập vận hành nhà máy an toàn, tin cậy.

Trong quá trình xây dựng chương trình đào tạo, EVN mong muốn các cơ sở đào tạo trong nước chú trọng lồng ghép “văn hóa an toàn”, bởi đây là yếu tố mấu chốt trong quản lý vận hành nhà máy điện hạt nhân. EVN cũng sẽ cùng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PetroVietnam) tham gia vào quá trình thiết kế chương trình và đào tạo giảng viên. Bên cạnh việc hợp tác với các cơ sở đào tạo trong nước, EVN cũng chú trọng hợp tác quốc tế và xác định đây là trụ cột quan trọng. “Ngay sau khi Chính phủ quyết định tái khởi động dự án điện hạt nhân, EVN thông qua Bộ Khoa học và Công nghệ đã làm việc với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế để tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu ở nước ngoài. Tập đoàn cũng phối hợp chặt chẽ với Tập đoàn nhà nước về năng lượng hạt nhân Rosatom (Nga), thành lập tổ công tác chuyên về chuẩn bị nhân lực và tổ chức các phiên làm việc thường xuyên. Trong tháng 10/2025, EVN sẽ cùng các bộ, ngành trao đổi về kế hoạch tổng thể quốc gia chuẩn bị nguồn nhân lực cho chương trình điện hạt nhân. Ngoài ra, EVN cũng mở rộng hợp tác với nhiều đối tác công nghệ quốc tế như Hàn Quốc, Pháp, Hungary, Séc…, những quốc gia đã phát triển hoặc đang phát triển công nghệ điện hạt nhân tương tự Việt Nam. Các đoàn cán bộ EVN đã và sẽ tiếp tục được cử đi học tập, trao đổi kinh nghiệm nhằm phục vụ trực tiếp cho dự án trong giai đoạn tới.

Việt Nam đang bước vào một giai đoạn quan trọng để chuẩn bị cho chương trình điện hạt nhân quốc gia. Từ quyết tâm chính trị, chủ trương của Đảng, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, đến các bước đi cụ thể trong đào tạo nguồn nhân lực, tất cả đang dần tạo nên nền móng vững chắc để tiến tới xây dựng và vận hành thành công nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của đất nước.

A.T (tổng hợp)