Mô hình “lớp học đảo ngược” đang trở thành một hướng đi mới trong giáo dục, đặc biệt trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về trí tuệ nhân tạo (AI). Đây là sáng kiến mà Tập đoàn FPT đang xây dựng và dự kiến thử nghiệm tại các trường cấp 2, cấp 3 trong hệ thống giáo dục của mình. Với mô hình này, học sinh được khuyến khích tự tìm hiểu, tư duy về AI và cách sử dụng các công cụ AI tại nhà, sau đó trình bày ý tưởng trên lớp, trong khi giáo viên đóng vai trò phản biện, định hướng. Đối với sinh viên, chương trình đào tạo tập trung trang bị kỹ năng AI chuyên sâu, giúp họ sẵn sàng bước vào thời đại số. Bài viết này sẽ phân tích tầm quan trọng của mô hình đào tạo này và những nỗ lực của Việt Nam trong việc làm chủ công nghệ AI.

Tại Diễn đàn cấp cao Chuyển đổi số Việt Nam – châu Á 2025 diễn ra ngày 27/5, ông Vũ Anh Tú, Giám đốc Công nghệ Tập đoàn FPT, nhấn mạnh rằng AI không chỉ là một ngành công nghiệp mà còn là hạ tầng cốt lõi, tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực đời sống. Để thực hiện mục tiêu trở thành trung tâm AI và trung tâm số của khu vực vào năm 2045 theo Nghị quyết 57, Việt Nam cần tập trung vào hai yếu tố: tự chủ công nghệ AI và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Mô hình “lớp học đảo ngược” là một giải pháp sáng tạo để đạt được mục tiêu này. Thay vì phương pháp giảng dạy truyền thống, học sinh được trao quyền chủ động tìm hiểu kiến thức về AI, từ cách hoạt động của các mô hình AI đến việc ứng dụng các công cụ như chatbot, phân tích dữ liệu, hay lập trình cơ bản. Trên lớp, giáo viên không giảng bài mà đóng vai trò hướng dẫn, đặt câu hỏi phản biện để học sinh phát triển tư duy logic và sáng tạo. Phương pháp này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng tự học, tư duy độc lập – những yếu tố cần thiết trong thời đại công nghệ.

Ngoài ra, với sinh viên, các chương trình đào tạo AI chuyên sâu tại các trường đại học như Trường ĐH FPT, ĐH Bách khoa Hà Nội, hay Học viện Kỹ thuật mật mã đang được đẩy mạnh. Gần đây, Liên minh nhân lực chiến lược thực thi Nghị quyết 57 đã được thành lập, bao gồm các cơ sở giáo dục uy tín như Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và ĐH Quốc gia Hà Nội. Liên minh này hướng đến việc xây dựng một thế hệ nhân sự không chỉ giỏi chuyên môn mà còn am hiểu công nghệ, sẵn sàng đóng góp vào các dự án AI quốc gia.

Bên cạnh đào tạo nhân lực, tự chủ công nghệ AI là một yếu tố then chốt. Ông Vũ Anh Tú dẫn ví dụ về mô hình DeepSeek của Trung Quốc, cho thấy cách tiếp cận “đứng trên vai người khổng lồ” bằng cách cải tiến các mô hình mã nguồn mở để tạo ra sản phẩm AI đột phá. Ông tin rằng các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có khả năng cạnh tranh với các tập đoàn lớn nếu tận dụng tốt cơ hội này.

Tuy nhiên, một thách thức lớn là sự thiếu hụt dữ liệu, đặc biệt trong các lĩnh vực chuyên ngành như y tế, giáo dục, bảo hiểm. Nguyên nhân chính là do quá trình chuyển đổi số ở Việt Nam chưa được triển khai đồng bộ và sâu rộng. Để giải quyết, ông Tú đề xuất cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong các ngành kinh tế - xã hội, từ đó tạo ra nguồn dữ liệu phong phú phục vụ phát triển các sản phẩm AI “Make in Vietnam”.

Hạ tầng tính toán AI cũng đóng vai trò quan trọng. Với hạ tầng hiện tại của FPT, thời gian huấn luyện và thử nghiệm các mô hình AI đã được rút ngắn từ 45 ngày xuống còn 1 ngày. Đây là nền tảng để Việt Nam giải quyết các bài toán lớn trong tương lai, từ dự báo thời tiết đến tối ưu hóa quản lý đô thị.

Mô hình “lớp học đảo ngược” không chỉ là một sáng kiến giáo dục mà còn là bước đi chiến lược để Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực AI chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thời đại số. Kết hợp với nỗ lực tự chủ công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số và xây dựng hạ tầng tính toán mạnh mẽ, Việt Nam đang từng bước tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành trung tâm AI của khu vực vào năm 2045. Để thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục, doanh nghiệp và chính phủ, cùng với sự đầu tư dài hạn vào cả con người và công nghệ.

A.T (tổng hợp)