Trong bối cảnh công nghệ đang phát triển nhanh chóng, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang trở thành một yếu tố quan trọng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả quân sự. Việc Không quân Hoa Kỳ vừa thử nghiệm máy bay chiến đấu F-16 tự lái bằng công nghệ AI là một minh chứng rõ ràng cho xu hướng này. Đây không chỉ là một bước tiến lớn trong công nghệ quân sự mà còn mở ra nhiều tiềm năng và thách thức mới cho ngành hàng không chiến đấu. Bộ trưởng Không quân Frank Kendall đã tuyên bố sẽ trực tiếp trải nghiệm công nghệ này, cho thấy sự tin tưởng và cam kết của quân đội Hoa Kỳ đối với AI trong tương lai.

Cục kế hoạch Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến (DARPA) thuộc Lầu Năm góc thông báo trí tuệ nhân tạo do cơ quan này phát triển đã điều khiển máy bay chiến đấu F-16 hoàn thành phi vụ kéo dài 17 giờ gồm cất cánh, hạ cánh và diễn tập chiến đấu.

Theo truyền thông Hoa Kỳ, Bộ trưởng Kendall đã nói về việc thử nghiệm máy bay F-16 tự lái khi điều trần về dự toán ngân sách không quân năm 2025 trước Ủy ban Thẩm định Thượng viện. Bộ trưởng Frank Kendall thông báo sẽ ngồi thử máy bay F-16 được vận hành bằng AI để trải nghiệm. Chiếc máy bay mà ông Frank Kendall có kế hoạch sẽ ngồi thử là chiếc F-16 phiên bản chuyển đổi thành UAV. “Một phi công sẽ đi cùng tôi và đóng vai trò là quan sát viên, trong khi công nghệ AI tự vận hành. Hy vọng chúng tôi sẽ không phải điều khiển máy bay”, ông Kendall nói. Ông nhấn mạnh rằng sẽ có thêm các thử nghiệm có một phi công bay cùng để giám sát hoạt động của công nghệ lái tự động, nhưng hy vọng phi công sẽ không cần phải can thiệp vào quá trình lái máy bay. Nếu thành công, công nghệ này sẽ giúp máy bay chiến đấu AI tự lái trở nên thông minh hơn, hiệu quả hơn và có giá trị kinh tế hơn so với máy bay chiến đấu có người lái thông thường.

Quân chủng Không quân Hoa Kỳ (USAF) đã đặt hàng hơn 1.000 chiếc máy bay không người lái AI. Những máy bay này không chỉ có khả năng thực hiện các nhiệm vụ cơ động với rủi ro cao mà còn có giá bán thấp hơn nhiều so với máy bay truyền thống. Cụ thể, mỗi chiếc máy bay chiến đấu AI có giá khoảng 10-20 triệu USD, trong khi một chiếc F-35 có giá tới 100 triệu USD và một chiếc B-21 có giá tới 750 triệu USD.

Những yếu tố kinh tế và chiến thuật này có thể rất quan trọng đối với sự kiểm soát bầu trời của Hoa Kỳ trong các cuộc chiến tranh trong tương lai. Lầu Năm góc đã công bố kế hoạch phát triển loại máy bay chiến đấu mới được điều khiển bằng AI. Những máy bay không người lái này sẽ hợp tác tác chiến với máy bay có người lái, đóng vai trò là máy bay trinh sát hoặc trung tâm liên lạc, và thậm chí có thể được trang bị vũ khí đầy đủ.

DARPA, Cục Kế hoạch Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến thuộc Lầu Năm góc, thông báo rằng AI do cơ quan này phát triển đã điều khiển máy bay chiến đấu F-16 hoàn thành phi vụ kéo dài 17 giờ bao gồm cất cánh, hạ cánh và diễn tập chiến đấu. Chiếc máy bay phản lực này, được gọi là "X-62A" hoặc "VISTA", đã thực hiện chuyến bay thử nghiệm tại căn cứ không quân Edwards ở California vào tháng 12 năm ngoái.

Thử nghiệm thành công của X-62A đánh dấu lần đầu tiên AI được sử dụng trên máy bay chiến thuật, mở ra nhiều cơ hội mới cho các loại máy bay khác. Trung tá không quân Ryan Hefron cho biết, mỗi chuyến bay của X-62A có nhiều thử nghiệm để kiểm tra thuật toán trong các điều kiện khác nhau và chống lại nhiều đối thủ mô phỏng.

Ngay từ tháng 8/2020, DARPA đã cho các máy bay mô phỏng F-16 tự lái đọ sức với nhau trên máy tính. Thuật toán chiến thắng đã đánh bại các phi công giàu kinh nghiệm trong một trận không chiến mô phỏng. Bộ trưởng Quốc phòng khi đó, Mark Esper, đã tiết lộ rằng một máy bay chiến đấu được trang bị AI sẽ có cuộc đấu tay đôi ngoài đời thực với một máy bay có người lái.

Việc thử nghiệm máy bay chiến đấu F-16 tự lái bằng AI là một bước tiến quan trọng trong công nghệ quân sự, hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích về mặt kinh tế và chiến thuật. Mặc dù có những thách thức cần vượt qua, đặc biệt là về mặt đạo đức và an toàn, tiềm năng của AI trong việc nâng cao khả năng chiến đấu và giảm thiểu rủi ro cho phi công là rất lớn. Sự phát triển này không chỉ định hình lại cách thức chiến tranh trong tương lai mà còn khẳng định vị thế dẫn đầu của Hoa Kỳ trong lĩnh vực công nghệ quân sự tiên tiến.

P.A.T (NASATI) theo https://www.technologyreview.com/, 5/2024