Ý tưởng bán lại những chiếc điện thoại thông minh đã qua sử dụng nghe có vẻ không phù hợp với hình ảnh của Apple, một công ty nổi tiếng với các sản phẩm cao cấp và sáng tạo. Tuy nhiên, các sản phẩm iPhone được tân trang đang dần trở thành nguồn lợi nhuận ổn định cho Apple và còn là một đóng góp tích cực cho môi trường. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn khuyến khích tiêu dùng bền vững trong thời đại mà rác thải điện tử đang ngày càng trở thành vấn đề nghiêm trọng.

Nhiều khách hàng trung thành của Apple luôn mong muốn sở hữu phiên bản iPhone mới nhất ngay khi ra mắt. Nhưng cũng có một lượng lớn người dùng không thể chi trả 1.000 USD cho một chiếc iPhone mới. Chính điều này đã mở ra một cơ hội kinh doanh lớn cho Apple khi họ bắt đầu triển khai chương trình tân trang và bán lại điện thoại cũ, mang lại cơ hội sở hữu iPhone với mức giá dễ chịu hơn. Ý tưởng này đã được Marcelo Claure, khi còn là giám đốc công ty viễn thông Brightstar, đề xuất với Steve Jobs nhiều năm trước khi iPhone trở thành biểu tượng công nghệ.

Claure lập luận rằng, việc xây dựng thị trường iPhone đã qua sử dụng sẽ mở ra cánh cửa cho một phân khúc khách hàng mới. Điều này giúp Apple không chỉ tiếp cận được những người dùng không đủ khả năng mua mẫu iPhone mới, mà còn giảm chi phí sản xuất thông qua việc tái chế các linh kiện cũ. Quan điểm này đã dần được Apple phát triển thành một phần chiến lược kinh doanh, cho phép công ty duy trì vị thế dẫn đầu trong khi còn góp phần giảm thiểu rác thải điện tử.

Giáo sư George Serafeim từ Đại học Harvard nhận định rằng đây là một minh chứng cho sự đổi mới và sự tận dụng sáng tạo của Apple khi công ty đã tìm ra cách biến thị trường điện thoại cũ từ một trung tâm chi phí thành trung tâm lợi nhuận. Ngày nay, chương trình thu máy cũ đổi máy mới của Apple không chỉ tăng lợi nhuận mà còn giúp Apple chiếm lĩnh thị trường sản phẩm thay thế và tạo nên sự khác biệt so với các đối thủ cạnh tranh.

Lợi ích của mô hình kinh tế tuần hoàn

Ý tưởng tạo ra một dòng sản phẩm đã qua sử dụng có thể là một thách thức đối với nhiều công ty, vì lo ngại rằng sản phẩm cũ sẽ ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của sản phẩm mới. Tuy nhiên, Apple đã chứng minh rằng, thay vì làm lu mờ iPhone mới, những chiếc iPhone tân trang đã giúp họ thâm nhập vào các thị trường có sức mua thấp và mở rộng phạm vi khách hàng. Với mỗi chiếc iPhone cũ được bán ra, Apple không chỉ tiếp cận thêm một khách hàng, mà còn tăng khả năng họ đăng ký các dịch vụ khác của công ty như Apple Music, iCloud, và Apple Arcade.

Serafeim nhấn mạnh rằng iPhone tân trang đã giúp Apple tiếp cận những khu vực có thu nhập trung bình thấp, nơi người tiêu dùng khó có thể chi trả 1.200 USD cho một chiếc iPhone mới nhưng lại sẵn sàng mua một chiếc iPhone tân trang với giá 600 USD. Bên cạnh đó, giá trị kéo dài của thương hiệu Apple, hệ điều hành được cập nhật thường xuyên và độ bền của phần cứng là những yếu tố giúp các sản phẩm iPhone cũ vẫn có giá trị cao, dễ bán lại và thu hút người dùng.

Thiết kế để bảo vệ môi trường

Một nền kinh tế tuần hoàn phụ thuộc rất nhiều vào khả năng tái chế và tái sử dụng sản phẩm. Apple đã xây dựng chuỗi cung ứng bền vững khi thiết kế các sản phẩm có thể dễ dàng tháo rời, tái chế, và sử dụng lại vật liệu. Họ thậm chí còn sử dụng robot Daisy và Dave để tháo rời iPhone cũ và tận dụng các thành phần quý như vàng và đồng từ bảng mạch và camera của thiết bị cũ, nhờ đó giảm thiểu chi phí sản xuất.

Apple không đơn độc trong nỗ lực này. Những công ty lớn khác như Nike hay IKEA cũng đang chuyển hướng sang mô hình kinh tế tuần hoàn. Nike thiết kế giày có thể dễ dàng tháo rời và tái chế, trong khi IKEA đã áp dụng tương tự với nội thất. Những ngành công nghiệp khác, đặc biệt là pin xe điện, cũng có tiềm năng lớn cho kinh tế tuần hoàn nhờ việc tái chế các thành phần đắt tiền như lithium.

Định hướng xây dựng kinh tế tuần hoàn

Serafeim khuyến khích các công ty xây dựng kinh tế tuần hoàn dựa trên ba mô hình chính: tái sử dụng/bán lại, tái chế, và sửa chữa/bảo trì. Các lãnh đạo doanh nghiệp nên đánh giá từng mô hình này để xem đâu là hướng đi phù hợp nhất với sản phẩm và chiến lược kinh doanh của họ. Ngay cả với các công ty nhỏ, kinh tế tuần hoàn vẫn mang lại cơ hội tạo ra doanh thu, giảm thiểu chi phí và giảm rủi ro.

Một số câu hỏi quan trọng mà các nhà lãnh đạo có thể tự đặt ra khi phát triển mô hình tuần hoàn bao gồm: “Mô hình này có cải thiện trải nghiệm của khách hàng không?” và “Sự biến động giá nguyên liệu có ảnh hưởng đến mô hình tuần hoàn như thế nào?”. Các công cụ trí tuệ nhân tạo, như ChatGPT hay Gemini của Google, có thể giúp xác định các cơ hội kinh tế tuần hoàn thông qua việc hiểu rõ hơn nhu cầu khách hàng và phân tích các xu hướng thị trường.

Tuy nhiên, không phải sản phẩm nào cũng có thể áp dụng được mô hình kinh tế tuần hoàn. Ví dụ, các sản phẩm chất lượng thấp có ít giá trị tái chế thường khó tham gia vào mô hình này. Đối với các sản phẩm có giá trị kéo dài cao, việc tái chế và tái sử dụng sẽ mang lại nhiều lợi ích về chi phí và môi trường hơn.

Mô hình kinh tế tuần hoàn đã mở ra một hướng đi bền vững cho Apple trong việc bán lại các sản phẩm iPhone đã qua sử dụng. Không chỉ là một chiến lược kinh doanh thành công, kinh tế tuần hoàn còn góp phần giảm thiểu rác thải điện tử và bảo vệ môi trường. Tương lai của Apple, và của nhiều công ty khác, sẽ phụ thuộc vào khả năng sáng tạo ra các mô hình bền vững, không chỉ để tăng lợi nhuận mà còn để duy trì sự phát triển bền vững.

Việc áp dụng kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp Apple giảm thiểu rủi ro, chi phí mà còn tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Với sự nỗ lực của Apple và các công ty khác, kinh tế tuần hoàn có tiềm năng trở thành một tiêu chuẩn mới trong ngành công nghiệp hiện đại, hướng đến một thế giới phát triển bền vững và ít rác thải hơn.

N.P.A (NASATI), theo Havard Business School, 12/3/2024