Trận động đất mạnh 7,7 độ richter xảy ra ở Myanmar vào ngày 28/3 đã gây ra thảm họa nghiêm trọng, làm sập nhiều tòa nhà và khiến hàng nghìn người thiệt mạng hoặc mất tích. Tuy nhiên, trong khi công tác cứu hộ diễn ra trong điều kiện vô cùng khó khăn, công nghệ hiện đại đã góp phần quan trọng giúp đẩy nhanh quá trình tìm kiếm và cứu nạn. Microsoft, với sự hỗ trợ từ các vệ tinh và trí tuệ nhân tạo (AI), đã đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá thiệt hại và xác định các khu vực cần trợ giúp khẩn cấp.

Ngay từ sáng ngày 29/3, một vệ tinh từ Planet Labs đã được đưa vào quỹ đạo để chụp những bức ảnh tầm xa về thành phố Mandalay. Đây là một trong những thành phố chịu thiệt hại lớn nhất sau trận động đất. Công nghệ vệ tinh này giúp cung cấp những bức ảnh chi tiết về hiện trạng các tòa nhà và cơ sở hạ tầng, từ đó hỗ trợ chính phủ và các tổ chức cứu trợ trong việc đưa ra quyết định kịp thời. Cùng với vệ tinh, Microsoft đã áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích những bức ảnh vệ tinh này, giúp xác định chính xác mức độ thiệt hại và vị trí cần sự hỗ trợ.

Phương pháp kết hợp dữ liệu vệ tinh và AI là một sự đổi mới trong công tác cứu trợ, giúp các tổ chức từ thiện và lực lượng cứu hộ có cái nhìn tổng quan và chính xác hơn về tình hình. Dữ liệu từ vệ tinh cung cấp một cái nhìn rộng lớn về khu vực bị ảnh hưởng, trong khi AI giúp phân tích và xử lý thông tin để đưa ra kết quả nhanh chóng và hiệu quả. Sau khi vệ tinh chụp ảnh Mandalay, AI của Microsoft đã tiến hành phân tích và xác định có 515 tòa nhà bị hư hại từ 80 đến 100%, trong khi 1.524 tòa nhà khác bị hư hại từ 20 đến 80%. Đây là một dữ liệu vô cùng quan trọng, không chỉ giúp các lực lượng cứu hộ hiểu được mức độ thiệt hại mà còn chỉ ra những khu vực đặc biệt cần được cứu trợ khẩn cấp.

Một trong những yếu tố quan trọng trong quá trình phân tích này là việc Microsoft sử dụng công nghệ AI phát triển riêng cho từng loại thảm họa. Hệ thống AI của Microsoft không phải là một mô hình đơn giản mà là một giải pháp tùy chỉnh, được xây dựng riêng cho từng tình huống cụ thể. Ví dụ, trong trường hợp động đất, mức độ và kiểu thiệt hại có thể xảy ra rất khác biệt so với các thảm họa khác như cháy rừng hay lũ lụt. Khi một trận động đất xảy ra, ảnh hưởng của nó là lan rộng, có thể tác động đến toàn bộ thành phố, điều này khiến việc xác định những khu vực cần cứu trợ trở nên khó khăn hơn. Sự linh hoạt của hệ thống AI của Microsoft đã giúp khắc phục được vấn đề này, bằng cách xây dựng các mô hình phân tích riêng biệt cho từng thành phố hoặc khu vực bị ảnh hưởng nặng nề.

Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ vệ tinh trong các tình huống khẩn cấp cũng không phải lúc nào cũng dễ dàng. Một trong những vấn đề lớn nhất mà nhóm nghiên cứu phải đối mặt là điều kiện thời tiết không thuận lợi. Những đám mây dày có thể che phủ các khu vực bị ảnh hưởng và làm giảm độ chính xác của hình ảnh vệ tinh. Khi vệ tinh không thể chụp ảnh chính xác, nhóm nghiên cứu phải đợi đám mây di chuyển hoặc thay đổi hướng, điều này có thể mất vài giờ. Đây là một yếu tố không thể kiểm soát được và có thể làm chậm tiến độ công việc cứu hộ. Trong trường hợp này, Microsoft phải phối hợp với các vệ tinh khác của Planet Labs để thu thập dữ liệu khi thời tiết cho phép. Mặc dù đây là một thách thức lớn, nhưng nhờ vào sự linh hoạt và khả năng kết hợp nhiều vệ tinh, nhóm nghiên cứu của Microsoft vẫn có thể thu thập được dữ liệu kịp thời.

Hệ thống vệ tinh của Planet Labs không chỉ phục vụ cho công tác cứu trợ trong các tình huống thiên tai, mà còn mang lại giá trị lớn trong nhiều lĩnh vực khác. Planet Labs hiện sở hữu 15 vệ tinh đang quay quanh Trái Đất, và từ khi xảy ra trận động đất ở Myanmar, họ đã chụp hơn 10 địa điểm ở Myanmar và Thái Lan để gửi về cho AI for Good Lab của Microsoft. Công nghệ vệ tinh này giúp Microsoft và các tổ chức cứu trợ có được bức tranh tổng thể về tình hình thảm họa, qua đó giúp đưa ra quyết định chính xác và nhanh chóng hơn. Việc sử dụng vệ tinh không chỉ giúp giảm thiểu thời gian tìm kiếm và cứu nạn mà còn đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của công tác cứu trợ.

Không chỉ trong các tình huống thiên tai, Microsoft còn sử dụng công nghệ AI và vệ tinh để giải quyết những vấn đề môi trường khác, như bảo vệ động vật có nguy cơ tuyệt chủng. Hệ thống AI for Good Lab của Microsoft đã giúp phân tích âm thanh từ cảm biến và micro năng lượng mặt trời để xác định loài động vật qua tiếng kêu của chúng. Điều này không chỉ giúp xác định vị trí và hướng di chuyển của động vật mà còn giúp các tổ chức bảo tồn nhanh chóng nắm bắt tình hình, từ đó triển khai các biện pháp bảo vệ kịp thời. Đây là một ví dụ về cách công nghệ có thể kết hợp với các lĩnh vực khác để bảo vệ sự sống và đa dạng sinh học trên Trái Đất.

Bên cạnh đó, Microsoft cũng sử dụng vệ tinh riêng của mình, tên là Sparrow, bay ở quỹ đạo Trái Đất thấp (LEO). Vệ tinh này giúp thu thập dữ liệu một cách nhanh chóng và linh hoạt, đặc biệt trong những tình huống khẩn cấp như động đất. Điều này mang lại lợi thế lớn cho Microsoft trong việc cung cấp thông tin kịp thời cho các tổ chức cứu trợ và chính phủ. Sparrow không chỉ giúp cải thiện khả năng quan sát mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin chính xác và đáng tin cậy.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng trở nên nghiêm trọng, sự phát triển của công nghệ vệ tinh và AI đã chứng minh vai trò không thể thiếu trong việc cứu trợ và giảm thiểu thiệt hại. Nhờ vào những sáng tạo như vậy, Microsoft không chỉ góp phần vào công tác cứu hộ trong các tình huống khẩn cấp mà còn mở ra những khả năng mới trong việc ứng phó với các thách thức môi trường trong tương lai.

P.A.T (NASTIS), tổng hợp từ https://www.theguardian.com/ và AFP, 6/2025