Trong bối cảnh bệnh tiểu đường đang ngày càng trở thành một vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt là tại Việt Nam, nhóm nghiên cứu thuộc Viện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã đạt được những tiến bộ quan trọng trong việc chiết xuất hợp chất quý từ cây quao nước (tên khoa học là Dolichandrone spathacea), hứa hẹn mở ra những hướng mới trong điều trị bệnh tiểu đường.

Cây quao nước

Bệnh tiểu đường hay còn gọi là đái tháo đường là một dạng bệnh nội tiết do rối loạn chuyển hóa cacbohydrat khi hóc môn insulin của tụy bị thiếu hay giảm tác động trong cơ thể. Bệnh tiểu đường đang gia tăng nhanh chóng, đặt ra thách thức lớn đối với hệ thống y tế, và nghiên cứu này có thể là bước quan trọng trong việc giảm thiểu tác động của bệnh lý này đối với cộng đồng. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ gia tăng nhanh chóng về bệnh tiểu đường. Dữ liệu năm 2023 ghi nhận khoảng 7 triệu người mắc đái tháo đường, với hơn 55% bệnh nhân gặp biến chứng, làm tăng chi phí điều trị. Tình hình đái tháo đường ở Việt Nam không chỉ xuất hiện ở đô thị mà còn lan rộng ở các khu vực nông thôn và miền núi.

Quao nước là một loài cây ngập mặn phổ biến ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, nơi có rừng sác, sú vẹt, và dọc theo các cửa sông. Cây này chứa nhiều hợp chất irinoid, một nhóm hóa học có tác dụng hạ đường huyết, giảm đau, chống viêm, chống co thắt, chống sưng tấy, và thậm chí có tác dụng nhuận tràng. Từ năm 2020, nhóm nghiên cứu tại Viện Hóa học đã tiến hành nghiên cứu chiết xuất hợp chất irinoid từ cây quao nước. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng lớp chất irinoid chiếm phần lớn trong cả vỏ, cành, và lá của cây. Quy trình nghiên cứu đã lựa chọn dung môi acetone để chiết xuất irinoid với quy mô phòng thí nghiệm, với khả năng chọn lọc cao, ít độc hại, và dễ loại bỏ trong quá trình chiết.

Kết quả nghiên cứu cho thấy irinoid có hoạt tính hạ đường huyết mạnh. Đặc biệt, đã phân lập thành công 3 chất và 5 dẫn xuất irinoid bán tổng hợp mới từ cây quao nước. Đây là lần đầu tiên có nghiên cứu đánh giá hoạt tính ức chế enzyme α-glucosidase của các dẫn xuất và irinoid phân lập được từ cây quao nước. Kết quả này đã nhận được đánh giá xuất sắc từ hội đồng khoa học, khẳng định triển vọng ứng dụng chúng trong tạo chế phẩm hạ đường huyết.

Nghiên cứu về chiết xuất irinoid từ cây quao nước không chỉ là một bước tiến trong phát triển của y học mà còn là nguồn động viên cho việc giảm bớt gánh nặng của đái tháo đường đối với cộng đồng. Các chế phẩm mới có thể giúp giảm biến chứng và chi phí điều trị, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống cho hàng triệu người mắc bệnh.

Nghiên cứu về chiết xuất irinoid từ cây quao nước của Viện Hóa học mang lại hy vọng mới trong cuộc chiến chống đái tháo đường tại Việt Nam. Với số liệu và kết quả nghiên cứu đáng chú ý, hy vọng rằng công trình này sẽ mở ra những hướng đi mới trong phát triển chế phẩm điều trị tiểu đường, góp phần giảm bớt taác động của bệnh lý này đối với sức khỏe và kinh tế cộng đồng.

P.A.T (tổng hợp)