Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn dịch, thường xuất hiện tình trạng viêm màng hoạt dịch kèm theo sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch bao gồm tế bào T, B, đuôi gai, bạch cầu trung tính và đại thực bào gây tổn thương sụn và tiêu xương ở khớp. Để điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp, thường phải sử dụng các loại thuốc giảm viêm, giảm đau, chống thấp khớp, thuốc sinh học nhằm ức chế các tế bào miễn dịch. Tuy nhiên, những loại thuốc này thường gây nhiều tác dụng phụ như đầy bụng, tiêu chảy hoặc táo bón, xuất huyết hoặc loét dạdày, tăng huyết áp, suy tim, đột qụy, nhồi máu cơ tim. Do đó, việc phát triển các phương pháp điều trị mới cho bệnh viêm khớp dạng thấp là cần thiết. Trong đó, có các loại thuốc có nguồn gốc từ thực vật.

Thu dịch chiết từ quả sơn chi tử

Sơn chi tử thường mọc ở ven bờ suối hoặc chân đồi. Trong dân gian, sơn chi tử được dùng làm thuốc để điều trị các bệnh như xuất huyết, bệnh ngoài da, sâu răng, đau dạ dày. Dịch chiết từ quả này còn được dùng làm thuốc nhuộm và phụ gia thực phẩm do chứa nhiều sắc tố màu vàng. Thành phần sơn chi tử có chứa các hợp chất hóa học như saponin, flavonoi,geniposide, genipin, ancaloit và tecpenoit, có khả năng điều trị vàng da, nhức đầu, phù nề, sốt, rối loạn gan, tăng huyết áp và chống viêm. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu về loại quả này về hoạt tính chống viêm khớp mạn tính. Vì thế, các nhà khoa học tại Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm thuộc Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh đã thu thập quả sơn chi tử tại Long An để đánh giá giá trị của nó trong điều trị RA.

Quả được rửa sạch bằng nước máy sau đó rửa lại bằng nước cất, được sấy khô ở 60^oC và nghiền nhỏ. Đem chiết xuất nguyên liệu này với ethanol, sau cô quay để thu dịch chiết sơn chi tử (EtGJ). Phân tích các thành phần hóa học có trong dịch chiết sơn chi tử, cho thấy chứa một số chất hóa học thực vật như cacbonhydrat, tannin, saponin, flavonoit, phenolic, ancaloit, tecpenoit, glycosit…

Thử nghiệm trên chuột cho kết quả, dịch chiết không gây độc cấp tính cũng như tác dụng phụ nào khi sử dụng bằng đường uống là 1.000, 3.000 và 5.000 mg/kg. Chuột sau khi gây viêm khớp bằng cách tiêm CFA (một chất hóa học gây viêm và thoái hóa sụn khớp) và cho uống EtGJ. Kết quả cho thấy, nồng độ RF, ESR và CRP (các xét nghiệm thường được sử dụng trong bệnh viêm khớp dạng thấp) đã giảm đáng kể ở chuột RA, từ đó giảm các triệu chứng viêm khớp trên chuột. Kết quả giảm viêm là do sự hiện diện của flavonoit trong EtGJ. Bàn chân của những con chuột RA được điều trị bằng EtGJ, đã giảm sưng, chuột di chuyển dễ dàng hơn.

Nghiên cứu của nhóm tác giả cho thấy EtGJ đã kiểm soát hiệu quả sự phát triển của bệnh viêm khớp. EtGJ ngăn ngừa thoái hóa sụn khớp, giảm sự xâm nhập của các tế bào viêm trong khoang khớp, giảm tăng sản hoạt dịch và hình thành pannus (màng hoạt dịch) ở chuột bị viêm khớp. Do đó, chiết xuất ethanol quả sơn chi tử là thảo dược mới, có tiềm năng trong ứng dụng sản xuất các chế phẩm điều trị viêm khớp dạng thấp.

N.P.D (Tổng hợp)