Trong hơn 4 năm qua, tình trạng tội phạm công nghệ cao tại Việt Nam đã gây ra những thiệt hại kinh tế lớn. Theo thống kê của Bộ Công an, từ tháng 12/2019 đến tháng 5/2024, các cơ quan chức năng đã phát hiện gần 20.000 vụ việc với hơn 17.000 đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, gây thiệt hại hơn 12.000 tỷ đồng. Riêng năm 2024, con số này đã vượt quá 4.200 tỷ đồng, cho thấy mức độ tinh vi và quy mô ngày càng gia tăng của tội phạm mạng.

 

Quang cảnh Diễn đàn

Phát biểu tại Diễn đàn “Thị trường tài sản số: Từ xu hướng tới bứt phá” ngày 2/10 ở Hà Nội, Thượng tá Nguyễn Thành Chung, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), nhấn mạnh thị trường tài sản mã hóa Việt Nam đang phát triển sôi động nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bên cạnh các giao dịch trên sàn quốc tế, hoạt động mua bán tài sản mã hóa theo dạng “chợ đen” giữa cá nhân với cá nhân đang diễn ra phổ biến trên mạng xã hội.

Hiện có hàng loạt hội nhóm kín chuyên trao đổi tiền mã hóa với quy mô hàng chục đến hàng trăm nghìn thành viên. Điển hình như “MUA BÁN USDT VIỆT NAM” với gần 400.000 thành viên, “Mua Bán USDT Miền Trung - Trade Coin” với 73.000 thành viên, hay “Chợ đen Bitcoin Remitano USDT” với hơn 13.000 thành viên. Các giao dịch tại đây có thể đạt từ vài nghìn đến hàng trăm nghìn USDT, thậm chí lên đến cả triệu USDT mỗi ngày, nhưng lại không qua bất kỳ cơ quan quản lý nào giám sát.

Thượng tá Chung cảnh báo, thực trạng này không chỉ đe dọa an ninh tiền tệ quốc gia mà còn tạo kẽ hở để dòng tiền chảy ra nước ngoài trái phép. Nhiều cá nhân, tổ chức thu lợi nhuận khổng lồ nhưng không khai báo, không nộp thuế, dẫn tới thất thu ngân sách. Đặc biệt, nhờ đặc tính ẩn danh và xuyên biên giới, các giao dịch tiền mã hóa dễ bị lợi dụng để rửa tiền, lừa đảo qua token “ma”, huy động vốn bất hợp pháp hay chuyển tiền xuyên biên giới.

Ngoài ra, việc lưu trữ dữ liệu cá nhân của người dùng trên các sàn quốc tế mà không tuân thủ quy định pháp luật Việt Nam cũng tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng về an ninh dữ liệu. Trong khi đó, các vụ tấn công mạng trong lĩnh vực tài sản số đã gây ra những thiệt hại hàng chục tỷ USD trên toàn cầu, đặt ra bài toán cấp thiết cho việc bảo vệ người dùng và hệ thống tài chính.

Trước những vấn đề trên, Thượng tá Nguyễn Thành Chung đưa ra ba nội dung quan trọng khi triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa theo Nghị quyết 05 của Chính phủ. Thứ nhất, các tổ chức xin cấp phép thí điểm cần tuân thủ chặt chẽ quy định, đặc biệt là tiêu chuẩn về hệ thống thông tin cấp độ 4. Thứ hai, các cá nhân sở hữu tài sản mã hóa phải lưu ý thời hạn 6 tháng kể từ khi có tổ chức thí điểm được cấp phép để chuyển tài sản về sàn trong nước. Thứ ba, cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý để xử lý vi phạm xuyên suốt quá trình thí điểm.

Tại diễn đàn, các chuyên gia cũng phân tích bức tranh toàn cảnh về thị trường tiền số ở Việt Nam. Hiện nay, dòng vốn chảy vào thị trường này đã vượt 220 tỷ USD, đưa Việt Nam đứng thứ ba khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Tuy nhiên, gần như toàn bộ giao dịch lại diễn ra trên các sàn quốc tế, khiến công tác quản lý gặp nhiều khó khăn và tiềm ẩn rủi ro cao.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số (VBA), cho rằng sự ra đời của Luật Công nghiệp Công nghệ số và Nghị quyết 05 chính là “nền móng pháp lý” quan trọng cho thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam. Những văn bản này không chỉ giúp ngăn ngừa tội phạm công nghệ cao mà còn mở đường để Việt Nam khai thác hiệu quả nguồn vốn và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Đồng quan điểm, ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) nhận định Nghị quyết 05 mang tính đột phá, tạo cơ sở thực tiễn cho việc quản lý và giám sát thị trường tài sản số. Ông nhấn mạnh, văn bản này sẽ góp phần phòng chống lừa đảo, bảo vệ nhà đầu tư, ngăn chặn rửa tiền và tài trợ khủng bố. Tuy nhiên, với số lượng nhà đầu tư đông đảo nhưng kiến thức còn chênh lệch, việc nâng cao hiểu biết và năng lực quản lý là điều cần thiết trong giai đoạn sắp tới.

Ở góc độ hỗ trợ phát triển, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), cho biết Bộ Tài chính đã giao Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và NIC phối hợp cùng các hiệp hội, doanh nghiệp để đánh giá thực tiễn, từ đó hoàn thiện khung pháp lý minh bạch, hiệu quả hơn. Mục tiêu là vừa đảm bảo an toàn, vừa khai thác được tiềm năng khổng lồ của thị trường tài sản số, biến nó trở thành động lực tăng trưởng kinh tế mới cho Việt Nam.

Như vậy, trong bối cảnh thị trường tài sản mã hóa đang bùng nổ mạnh mẽ, Việt Nam đứng trước cả cơ hội phát triển lẫn thách thức quản lý. Việc triển khai thí điểm theo Nghị quyết 05 được kỳ vọng sẽ tạo bước ngoặt, giúp quản lý chặt chẽ hơn, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư, đồng thời khuyến khích đổi mới và thu hút vốn quốc tế, góp phần xây dựng một thị trường tài sản số an toàn, minh bạch và bền vững.

P.T (tổng hợp)