Trong bối cảnh cuộc đua về trí tuệ nhân tạo và robot ngày càng nóng lên trên toàn cầu, Trung Quốc vừa công bố một bước tiến mới đầy tham vọng: thành lập Trung tâm sáng tạo robot hình người tại khu công nghệ cao Trương Giang, Thượng Hải. Với diện tích hơn 5.000 mét vuông và hơn 100 robot đang được huấn luyện, đây là cơ sở đầu tiên trên thế giới tập trung đào tạo robot hình người không đồng nhất bằng cách bắt chước hành động lặp đi lặp lại của con người.

Thay vì lập trình robot theo cách truyền thống, trung tâm này hướng đến việc dạy robot các kỹ năng cơ bản qua việc quan sát con người làm đi làm lại một hành động. Phương pháp này mô phỏng chính cách con người học hỏi trong giai đoạn đầu đời: nhìn, bắt chước và điều chỉnh.

Một trong những thách thức lớn nhất trong lĩnh vực robot hình người hiện nay là sự phân mảnh về công nghệ. Mỗi nhà sản xuất sử dụng thiết kế và hệ module riêng biệt, dẫn đến dữ liệu huấn luyện không tương thích với nhau. Trung tâm sáng tạo robot hình người ở Thượng Hải ra đời để giải quyết chính vấn đề này.

Theo ông Xu Bin, Giám đốc Trung tâm, mục tiêu là tạo ra một hệ sinh thái dữ liệu chia sẻ, nơi các nhà phát triển robot có thể truy cập và sử dụng dữ liệu huấn luyện quy mô lớn cho nhiều mục đích khác nhau như công nghiệp, y tế, dịch vụ và nông nghiệp. Đây là bước đi chiến lược giúp hợp nhất nỗ lực nghiên cứu, giảm trùng lặp và tăng tốc đổi mới công nghệ.

Hiện tại, Trung tâm đang huấn luyện robot thực hiện khoảng 45 kỹ năng cơ bản – những hành động nền tảng như cầm nắm, nhặt đồ, sắp xếp và vận chuyển. Những kỹ năng này được gọi là “kỹ năng nguyên tử” vì chúng đóng vai trò như các đơn vị cơ bản để hình thành những hành động phức tạp hơn về sau. Cách huấn luyện tại trung tâm dựa vào một nguyên lý khá đơn giản nhưng hiệu quả: con người thực hiện đi thực hiện lại một hành động – như gấp quần áo hay lắp ráp linh kiện - và robot quan sát, ghi nhận bằng cảm biến, sau đó mô phỏng lại.

Một nhóm huấn luyện viên thực hiện hàng trăm hành động mỗi ngày, tạo ra lượng dữ liệu khổng lồ. Đặc biệt, những sai lệch rất nhỏ như góc nghiêng của vật thể hay hình dáng khác nhau đều được ghi nhận để robot học cách điều chỉnh theo tình huống thực tế. Việc này giúp robot không chỉ học một quy trình cứng nhắc, mà còn có khả năng thích nghi linh hoạt với các môi trường khác nhau. Dữ liệu chuyển động này sau đó được đưa vào quá trình phát triển mô hình, giúp cải thiện khả năng tự động thực hiện các chuỗi hành động dài và phức tạp hơn của robot trong tương lai.

Không chỉ đơn thuần là nơi thử nghiệm công nghệ, Trung tâm huấn luyện robot tại Thượng Hải được thiết kế để phục vụ các ứng dụng thực tế. Mười kịch bản sử dụng chính đã được xác định, bao gồm công nghiệp sản xuất, dịch vụ trong nhà, du lịch và nhà hàng, y tế và chăm sóc sức khỏe, vệ sinh môi trường độc hại. Mỗi kịch bản này lại được chia nhỏ thành các nhiệm vụ cụ thể như lau máy móc trong nhà máy, gấp quần áo tại nhà, lắp ráp chi tiết điện tử, hay phục vụ thức ăn trong nhà hàng. Việc chia nhỏ công việc như vậy giúp robot từng bước học hỏi một cách có hệ thống và chuẩn hóa.

Trong giai đoạn thử nghiệm hiện nay, Trung tâm tạo ra khoảng 20.000 đến 30.000 lượt dữ liệu nhập mỗi ngày. Khi vận hành toàn diện vào tháng 7, con số này dự kiến tăng lên 50.000 lượt mỗi ngày, với mục tiêu vượt qua mốc 10 triệu lượt trong năm đầu tiên. Đây là lượng dữ liệu sống cực kỳ quý giá cho phát triển AI và robot thế hệ tiếp theo.

Một trong những tham vọng dài hạn của trung tâm là xây dựng một nền tảng trí tuệ hiện thân chung. Theo ông Yang Zhengye, phụ trách hệ thống tại Trung tâm, dữ liệu thu thập từ nhiều mẫu robot khác nhau sẽ được dùng để tạo nên một “siêu não” - một mô hình trí tuệ nhân tạo có thể hướng dẫn các loại robot từ nhiều nhà sản xuất khác nhau.

Khi robot có thể học hỏi từ cùng một nguồn dữ liệu và trí tuệ chung, chúng sẽ dễ dàng tương tác, phối hợp và hỗ trợ lẫn nhau trong môi trường thực tế. Đây là chìa khóa để hiện thực hóa các hệ thống robot tự động phức tạp - nơi nhiều robot làm việc cùng nhau trong một dây chuyền sản xuất, bệnh viện hoặc khu nghỉ dưỡng.

Ngoài ra, việc chia sẻ dữ liệu huấn luyện theo tình huống cụ thể - như ứng dụng trong gia đình hay chăm sóc người cao tuổi - sẽ giúp các công ty khởi nghiệp robot tiết kiệm chi phí, tăng tốc thời gian phát triển mà không cần tự xây dựng kho dữ liệu riêng.

Trung Quốc đang thể hiện rõ quyết tâm dẫn đầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và robot hình người. Việc xây dựng trung tâm huấn luyện robot với quy mô lớn, kết hợp giữa đào tạo kỹ năng thực tế và chia sẻ dữ liệu mở, là một bước đi bài bản để tạo lợi thế lâu dài. Thay vì phát triển rời rạc, Trung Quốc đang hướng tới một hệ sinh thái gắn kết, nơi dữ liệu, con người và máy móc cùng tương tác và tiến bộ. Mô hình này không chỉ phục vụ cho nghiên cứu mà còn hướng tới ứng dụng quy mô lớn trong sản xuất, dịch vụ và đời sống hàng ngày.

Trong tương lai không xa, những robot biết gấp quần áo, lau nhà, hay hỗ trợ người bệnh có thể sẽ không còn là điều quá xa vời. Và tất cả bắt đầu từ những hành động đơn giản mà con người kiên nhẫn lặp đi lặp lại - để dạy cho robot biết cách trở nên hữu ích và thông minh hơn mỗi ngày.

P.A.T (NASTIS). theo https://interestingengineering.com/, 6/2025