Chỉ trong vòng một năm, vốn đầu tư vào các doanh nghiệp trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam đã tăng vọt từ 10 triệu USD năm 2023 lên 80 triệu USD năm 2024, tương đương gấp 8 lần. Con số này không chỉ phản ánh sức hút của công nghệ AI mà còn khẳng định vị thế ngày càng vững vàng của Việt Nam trên bản đồ đổi mới sáng tạo toàn cầu. Tại Diễn đàn Trí tuệ nhân tạo Việt Nam – AI360 2025 vừa khai mạc tại Hà Nội, do Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA) tổ chức dưới sự bảo trợ của Bộ Khoa học và Công nghệ, các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp đã cùng nhìn nhận: AI đang trở thành động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế số Việt Nam, với chủ đề xuyên suốt “Xây dựng doanh nghiệp và xã hội thông minh cùng AI”.

Quang cảnh Diễn đàn Trí tuệ nhân tạo Việt Nam - AI360 2025

Theo ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ), Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển AI đầy triển vọng. Chỉ số sẵn sàng AI toàn cầu 2024 của Oxford Insights xếp Việt Nam thứ 59/193 quốc gia, nằm trong Top 5 ASEAN và ba năm liên tiếp vượt mức trung bình toàn cầu. Đây là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược và nỗ lực kiên định của Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ chuyên gia Việt Nam trong quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Không chỉ vậy, niềm tin số của người dân Việt Nam cũng đang ở mức cao. Theo World AI Index 2025 (WIN), Việt Nam đứng thứ 6/40 quốc gia về tổng thể, thứ 3 thế giới về mức độ tin tưởng vào AI và thứ 5 về khả năng chấp nhận AI. Những con số này phản ánh rõ tinh thần cởi mở, sẵn sàng và tự tin của xã hội Việt Nam trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.

Dòng vốn đầu tư tăng trưởng ấn tượng đã giúp AI len lỏi vào mọi lĩnh vực – từ tài chính, y tế, thương mại điện tử, sản xuất đến đô thị thông minh – góp phần giải quyết các bài toán thực tế của đất nước. Chính phủ Việt Nam xác định AI là một trong những trụ cột của công nghiệp công nghệ số quốc gia. Hiện Bộ Khoa học và Công nghệ đang cập nhật Chiến lược quốc gia về AI đến năm 2030 và chuẩn bị trình dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo, nhằm bảo đảm AI phát triển minh bạch, an toàn và có trách nhiệm.

Ông Nguyễn Khắc Lịch nhấn mạnh: “Muốn phát triển AI, phải tạo ra thị trường cho AI. Chính phủ sẽ tăng chi tiêu công cho AI, Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia (NATIF) sẽ dành ngân sách đáng kể cho các dự án ứng dụng AI, đồng thời thúc đẩy cơ chế mua sắm công ưu tiên giải pháp công nghệ số trong nước. Với lợi thế dân số trẻ, nguồn nhân lực công nghệ dồi dào và sự dẫn dắt chiến lược của Nhà nước, hệ sinh thái AI Việt Nam đang sẵn sàng cho một bước nhảy vọt mới.”

Tuy nhiên, đằng sau làn sóng tăng trưởng ấy, vẫn còn nhiều “điểm nghẽn” cần tháo gỡ. Theo Báo cáo thường niên Trí tuệ nhân tạo Việt Nam 2025 của Viện Công nghệ thông tin (Đại học Quốc gia Hà Nội), khảo sát gần 500 doanh nghiệp và tổ chức cho thấy 45% đơn vị cung cấp AI thiếu nhân lực chất lượng cao, 23% gặp khó khăn về hạ tầng dữ liệu và tính toán. Thậm chí, một nửa doanh nghiệp chưa tiếp cận được dữ liệu chuẩn, trong khi hơn 50% cơ sở đào tạo thiếu dữ liệu huấn luyện đạt yêu cầu.

Một “điểm nghẽn cốt lõi” khác được chỉ ra là sự chênh lệch giữa đầu tư phát triển và đầu tư ứng dụng AI. Các công ty công nghệ đang đổ vốn lớn (1–3 tỷ đồng) vào nghiên cứu, trong khi các lĩnh vực ứng dụng như giáo dục, y tế, tài chính, giao thông và công nghiệp vẫn chưa đầu tư tương xứng, khiến AI khó lan tỏa giá trị thực tế.

Để giải quyết bài toán này, VINASA đã giới thiệu Khung Trưởng thành năng lực AI (AI Maturity Framework) – một công cụ đánh giá năng lực doanh nghiệp về dữ liệu, công nghệ, quản trị rủi ro và hiệu quả đầu tư. Kết quả khảo sát ban đầu cho thấy, để thành công với AI, doanh nghiệp cần ưu tiên chiến lược, lãnh đạo và dữ liệu trước khi đầu tư kỹ thuật, tránh tình trạng mạnh về công nghệ nhưng yếu về quản trị.

Theo ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch VINASA, nếu năm 2023 là năm của thử nghiệm, thì năm 2025 đã là năm của giá trị kinh doanh thực tế. Các công nghệ như Generative AI và AI Agents – những hệ thống có khả năng tự học và vận hành độc lập – đang thay đổi căn bản cách thức quản lý và kinh doanh. Trong giai đoạn mới, VINASA xác định ba ưu tiên: đưa AI từ phòng thí nghiệm ra thực tiễn, chuyển đổi tư duy từ thử nghiệm sang tạo giá trị, và kết nối hệ sinh thái AI giữa Chính phủ, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và cộng đồng.

Diễn đàn AI360 2025 được kỳ vọng trở thành sự kiện thường niên quốc gia về trí tuệ nhân tạo, nơi hội tụ các nhà quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp cùng chia sẻ, hợp tác và định hình tương lai AI tại Việt Nam. Với đà tăng trưởng đầu tư mạnh mẽ, niềm tin xã hội cao và khung chính sách đang dần hoàn thiện, Việt Nam đang đứng trước thời điểm vàng để bứt phá trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Nếu tận dụng tốt lợi thế về nguồn nhân lực trẻ, tinh thần đổi mới sáng tạo và sự dẫn dắt chính sách đúng hướng, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm AI năng động của Đông Nam Á, góp phần đưa AI trở thành động lực tăng trưởng bền vững của nền kinh tế số quốc gia trong thập kỷ tới.

P.T (tổng hợp)