Đo lường phát triển kinh tế xanh tại Việt Nam
Cập nhật vào: Thứ năm - 02/10/2025 13:03
Cỡ chữ
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên ngày càng gay gắt, phát triển kinh tế xanh trở thành định hướng chiến lược của Việt Nam. Việc ban hành Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030 thể hiện rõ quyết tâm chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững, cân bằng giữa kinh tế, môi trường và xã hội. Tuy nhiên, thách thức lớn đặt ra là làm sao đo lường được hiệu quả thực hiện một cách định lượng và khách quan. Chính vì vậy, ThS. Lê Thị Thu Hương, Học viện Kinh tế - Đại học Quảng Tây - Trung Quốc cùng nhóm nghiên cứu đã xây dựng Chỉ số phát triển kinh tế xanh (Green Economy Development Index – GEDI), nhằm lượng hóa tiến trình chuyển đổi của Việt Nam trong giai đoạn 2013 – 2023.

Chỉ số GEDI được thiết kế dựa trên ba trụ cột: kinh tế, môi trường và xã hội. Trong đó, các chỉ tiêu cụ thể gồm: tăng trưởng GDP, chỉ số sản xuất công nghiệp (IPI), tiêu thụ điện bình quân đầu người (EPC), nồng độ bụi mịn PM2.5, tỷ lệ che phủ rừng và tỷ lệ đô thị hóa. Đây là những thước đo quan trọng phản ánh cả sức mạnh kinh tế, sức khỏe môi trường và chất lượng phát triển xã hội. Điểm đặc biệt của nghiên cứu là kết hợp phương pháp Entropy và Phân tích thành phần chính (PCA) để xác định trọng số khách quan cho từng chỉ tiêu, giảm thiểu yếu tố chủ quan trong xây dựng chỉ số.
Các dữ liệu được chuẩn hóa về cùng thang giá trị để đảm bảo khả năng so sánh. Sau đó, PCA được áp dụng để rút gọn và giữ lại hai thành phần chính giải thích tới 85% biến thiên của dữ liệu. Tiếp đó, phương pháp Entropy được sử dụng để tính trọng số cho từng chỉ tiêu, trong đó tiêu thụ điện (EPC) và tỷ lệ đô thị hóa (Urban) có trọng số lớn nhất, phản ánh vai trò nổi bật trong quá trình phát triển xanh.
Kết quả chỉ số GEDI
Trong giai đoạn 2013 – 2023, GEDI trung bình đạt 0,58 – mức trung bình khá. Chỉ số biến động đáng kể giữa các giai đoạn. Giai đoạn 2013 – 2015, GEDI còn thấp do quá trình khởi động chính sách mới. Từ 2016 – 2019, chỉ số tăng mạnh lên mức cao nhất (0,65), nhờ chính sách xanh gắn với hội nhập quốc tế và các hiệp định thương mại thế hệ mới. Tuy nhiên, giai đoạn 2020 – 2021, GEDI giảm sâu xuống 0,50 bởi tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19. Đến 2022 – 2023, chỉ số dần phục hồi (0,57) nhờ kiểm soát ô nhiễm và cải thiện hiệu quả năng lượng, song vẫn thiếu sự ổn định.
Phân tích theo giai đoạn
2013 – 2015: Khởi đầu quá trình xanh hóa, chính sách mới ở mức định hướng, chưa tác động rõ rệt.
2016 – 2019: Giai đoạn bứt phá nhờ hội nhập và thực thi chính sách tăng trưởng xanh; GDP, IPI và độ che phủ rừng tăng; ô nhiễm không khí giảm.
2020 – 2021: Tác động của COVID-19 khiến sản xuất, đầu tư và môi trường suy giảm, GEDI chạm mức thấp nhất.
2022 – 2023: Bước đầu phục hồi, song sự phân hóa giữa các chỉ tiêu cho thấy tiến trình xanh còn thiếu đồng đều.
Kết quả phân tích ANOVA khẳng định sự khác biệt GEDI giữa các giai đoạn có ý nghĩa thống kê, phản ánh thay đổi thực chất chứ không chỉ ngẫu nhiên. Đặc biệt, sự sụt giảm trong đại dịch là minh chứng rõ rệt cho tính dễ tổn thương của mô hình kinh tế xanh trước các cú sốc toàn cầu. Nghiên cứu cũng chứng minh GEDI là công cụ hữu ích để theo dõi tiến trình chuyển đổi xanh ở Việt Nam.
Hàm ý chính sách
Để cải thiện chỉ số GEDI và thúc đẩy phát triển xanh, nhóm nghiên cứu đưa ra một số khuyến nghị:
Đầu tư công nghệ xanh: Ưu tiên năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu suất năng lượng để giảm phụ thuộc vào điện từ nguồn hóa thạch.
Kiểm soát ô nhiễm không khí: Đưa mục tiêu giảm PM2.5 vào quy hoạch đô thị và công nghiệp.
Bảo vệ rừng: Duy trì và mở rộng độ che phủ rừng thông qua các dự án lâm nghiệp bền vững.
Đô thị hóa bền vững: Phát triển đô thị thông minh, hạ tầng xanh và giao thông sạch để vừa tăng trưởng vừa giảm áp lực môi trường.
Phát triển dữ liệu xanh: Thiết lập hệ thống thống kê đồng bộ và cập nhật GEDI định kỳ, thậm chí mở rộng tới cấp tỉnh.
Nghiên cứu về GEDI đã đem lại một cái nhìn toàn diện về tiến trình phát triển kinh tế xanh của Việt Nam trong 10 năm qua. Dù đạt mức trung bình khá, song biến động mạnh, nhất là trong đại dịch, cho thấy con đường xanh hóa vẫn nhiều thách thức. GEDI không chỉ là công cụ đo lường khách quan mà còn là “la bàn” chính sách, giúp Việt Nam điều chỉnh chiến lược phát triển xanh theo hướng bền vững, cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao phúc lợi xã hội.
A.T (tổng hợp)
Liên hệ
Tiếng Việt
Tiếng Anh








