Một nhóm nghiên cứu quốc tế, bao gồm các nhà khoa học từ Trung tâm Ngôn ngữ và Não bộ của Đại học Mát-xcơ-va, Nga, đã xác định nguyên nhân gây khó khăn trong việc sử dụng thì ngữ pháp ở những người bị mất ngôn ngữ (aphasia). Nghiên cứu phát hiện rằng các bệnh nhân gặp vấn đề trong cả hai quá trình hình thành khái niệm về thời gian và lựa chọn đúng dạng thì của động từ. Tuy nhiên, mức độ khó khăn ở mỗi quá trình phụ thuộc vào ngôn ngữ mà bệnh nhân sử dụng. Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Aphasiology.

Mất ngôn ngữ là một rối loạn nghiêm trọng về ngôn ngữ, thường xảy ra sau đột quỵ, khiến bệnh nhân mất khả năng nói một cách mạch lạc. Điều này có thể biểu hiện qua việc sử dụng sai thì động từ, gây khó khăn trong việc nói về các sự kiện trong quá khứ hoặc tương lai, làm phức tạp thêm giao tiếp hàng ngày.

Để tìm hiểu nguyên nhân, các nhà nghiên cứu từ Nga, Hy Lạp, Ý, Mỹ và Na Uy đã thực hiện thí nghiệm trên bệnh nhân nói bốn ngôn ngữ: Hy Lạp, Nga, Ý và Anh. Những ngôn ngữ này được lựa chọn do cách chúng cấu trúc thì động từ khác nhau, cho phép các nhà nghiên cứu đánh giá tác động của các đặc điểm ngôn ngữ đối với việc mã hóa (encoding) và truy xuất (retrieval) thì ngữ pháp.

Các nhà khoa học thiết kế hai bài kiểm tra hoàn thành câu để phân biệt hai quá trình mã hóa và truy xuất: Bài kiểm tra yêu cầu mã hóa và truy xuất: Người tham gia phải hoàn thành câu bằng cách thay đổi thì của động từ theo mô hình cho trước; Bài kiểm tra chỉ yêu cầu truy xuất: Người tham gia hoàn thành câu mà không thay đổi thì của động từ. So sánh kết quả giữa hai bài kiểm tra, các nhà nghiên cứu xác định khó khăn chủ yếu phát sinh ở giai đoạn mã hóa hay truy xuất.

Nghiên cứu cho thấy hầu hết bệnh nhân gặp khó khăn ở cả hai giai đoạn, nhưng mức độ khác nhau tùy thuộc vào ngôn ngữ. Những người nói tiếng Nga và tiếng Anh gặp nhiều khó khăn hơn ở giai đoạn truy xuất, trong khi người nói tiếng Hy Lạp và tiếng Ý gặp thách thức chính ở giai đoạn mã hóa. Ngoài ra, một số bệnh nhân chỉ gặp khó khăn trong việc diễn đạt thời gian ở quá khứ, trong khi những người khác lại gặp vấn đề với thì tương lai.

Nghiên cứu viên Olga Buivolova cho biết: "Những phát hiện này rất quan trọng để hiểu cách bệnh nhân mất ngôn ngữ mất khả năng diễn đạt thời gian, tùy thuộc vào đặc điểm của ngôn ngữ mà họ sử dụng”.

Nghiên cứu không chỉ góp phần làm sáng tỏ cơ chế ngôn ngữ trong mất ngôn ngữ mà còn mang lại các ứng dụng thực tiễn cho phục hồi chức năng thần kinh:

* Chẩn đoán chính xác hơn: Phương pháp thí nghiệm có thể giúp xác định nguyên nhân cụ thể gây khó khăn trong việc sử dụng thì động từ, từ đó hỗ trợ các nhà trị liệu ngôn ngữ và nhà tâm lý thần kinh làm việc hiệu quả hơn với bệnh nhân.

* Phát triển phương pháp điều trị cá nhân hóa: Hiểu sự khác biệt giữa các ngôn ngữ giúp xây dựng các bài kiểm tra và phương pháp điều trị phù hợp với ngôn ngữ mẹ đẻ của bệnh nhân, dẫn đến chẩn đoán và điều trị chính xác hơn.

Nghiên cứu này mở ra cơ hội cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người bị mất ngôn ngữ thông qua các chiến lược phục hồi ngôn ngữ tốt hơn, dựa trên đặc điểm ngôn ngữ và cá nhân hóa liệu pháp.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/, 10/1/2025